ӘЛІШЕРДЕН ҚАЛҒАН ҚАЗЫНА КӨП

(Шағатай тілінде жазылған жүздеген кітап бар)

Түркі халықтарына ортақ ұлы ақын, ойшыл, мемлекеттік қайраткер Әлішер Науаидың көптеген мұрасы елімізде бар. Әсіресе Орталық ғылыми кітапханада шығыс пен түгел түрікке ортақ Әлішердің көптеген шығармалары сақталған. Айталық, сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында шағатай тілінде жазылған 2 дана қолжазба мен 12 дана көне кітап Әлішер Науайға тиеселі. 1800 жылдан бері баспа істері дамыған Орталық Азия елдерінің ең қымбатты қазыналарының бірі санғалған Әлішер шайырдың мұралары Өткен ғасырдың орта шеніне дейін шағатай (араб графикасы) тілінде сан қайтара басылған екен. Орталық ғылыми кітапханада сақталған шағатайша 120 кітаптың 12-сі осы ғұламаға тән жадыгер болып отыр. Ал, Ташкенде баспаның қолжазба үлгісінде жазылған нұсқаларының да көрер көз бен көңіл тоғайтар мұра екені даусыз (суреттері төменде). Оқырмандардың есінде болса, өткен бір жазбамызда кітапханамыздың қорында 320-дан астам осман тілінде (Түркия) жазылған кітаптар барын айтқанбыз.

Толығырақ...

Жаңа әдебиеттер

Құрметті оқырмандар! Бүгін сіздердің назарларыңызға Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын ұсынамыз! Күш - білімде, білім - кітапта. Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі ордасы.

Қазтуған жыраудың қазыналары

Атақты Қазтуған жыраудың қазыналары тіпті де көп болуы мүмкін. "Халық арнасының" "Тұлғалар тағылымы" бағдарламасында ақын, әріптесіміз Әділет Ахметұлы осы тақырыпта сөз қозғайды. Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған жыраулар мұраларына негізделіп, толағай ой өрбіткен бұл сұқпатта бабалар қазынасы жөніндегі көптеген құнды деректердің беті ашылады. Сұқпатты көріп, пікір білдіріп, қолдау көрсетіңіз. Өзге де көрермендердің көруі үшін, бөлісіп қойыңыздар.

Нұржан Қуантайұлы

Алқалы жиын, алалы топқа кіре алмай,

Емексіп көңіл егізден қалған сыңардай,

Қиыннан өсіп, қияға біткен шынардай,

Қағынан жеріп қиянға кеткен құландай

Маза кеткенде маңдайға бастым өлеңді-

Абайдан қалған тұмардай.

Белгілі жазушы, ақын, бірнеше роман және әңгімелердің, бірқатар проза және поэзия кітаптарының авторы, халықаралық "АЛАШ" сыйлығының иегері, әдебиеттанушы-ғалым кітапханамыздың тұрақты оқырманы, Нұржан Қуантайұлын 50 жас мерейтойымен Орталық ғылыми кітапхана ұжымының атынан құттықтаймыз! 

Қоғам мен адамзат алдындағы өлшеусіз еңбегіңізді ескере отырып, Сізге шығармашылық табыс пен толағай жетістіктер тілейміз. Әрқашан мерейіңіз үстем, мәртебеңіз биік болсын!

Осыған орай кітапханамыздың №2 оқу залында Нұржан Қуантайұлына арналған тақырыптық көрме қойылды. Көрмеден автордың қаламынан туған өлеңдері мен әңгімелері, кітаптары және мақалаларымен жақынырақ таныса аласыздар.

АБАЙ ШЫҒАРМАЛАРЫ 1897 ЖЫЛЫ ОРЫСША СӨЙЛЕЙ БАСТАҒАН

Хакім Абайдың мұралары туралы сөз болғанда, ақын өзі қайтыс болған соң, бір жылдан кейін Мүрсейт Бікеұлы жазған біршама толық қолжазба алдымен аталады. Бірақ, Абайдың көзі тірісінде яғни 1897 жылы жазылып, орыс тіліне аударылған шығармалары бар екені туралы көпшілік қауым біле бермейді. ХХ ғасыр басталмай жатып-ақ, орыс жазармандары әлі кітабы шығып үлгірмеген Абайдың шығармаларын аударған. Аталған қолжазбаның қадім (араб) жазуымен жазылған түпнұсқасы аудармасымен бірге Санкт-Петербургте сақтаулы. Ал осы құнды мұраның көшірмесін 1946 жылы Әлкей Марғұлан Алматыға алып келген. Қазір Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақтаулы бұл жазбаның абайтанудағы орыны ерекше деуге болады. Өлеңнің әр тармағын ыждахатпен оқыған кісі мұндағы туындылардың бүгінгі қолданыстағы Абай шығармаларына аз-кем ұқсамайтын тұстарын аңғара алады. Қалай дегенмен, ұлы ақын өлеңдерінің 27 беттен тұратын бұл қолжазбасы Абайдың көзі тірісінде қазақ және орыс зиялыларының қызықты тақырыптарына айналғанын болжауға толық негіз бар. Өлеңнің түпнұсқасында әрбір шығармаға ат (тақырып) беріліп отырған. "Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да", "Өлең–сөздің патшасы", "Ішім өлген, сыртым сау", "Бүркіт(қансонарда)", т.б. оншақты туындысын аударушы К. Н. Кудашев. Ұлы ақын бұл шығармаларының аудармаларын көріп, шығармашылық ғұмырының жемісін көрген-көрмегені белгісіз. Бұл сауалға абайтанушылардан тұшымды жауап боларына сенімдіміз. Ал, Абайды туған халық тұрғысынан алғанда, осыдан 124 жыл бұрын, Абайдың ат үстіндегі 52 жасында хатқа түсіп, сол тұстағы империяның тілінде сөйлеген бұл жазба қашан да теңдессіз құнды мұра деуге болады.

Журналдар

Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі орда! Білімнің қайнар көзі, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!

АЛТЫНСАРИННАН ҚАЛҒАН АЛТЫННАН ҚЫМБАТ МҰРАЛАР

Ы.Алтынсаринның мұраларына қатысты оншақты қолжазба және алты көне кітап бар.

«Кел, балалар оқылық!» өлеңінің толық нұсқасы 308 жолдан тұрады. Ал, қазірге дейін ең толық деп танылған нұсқаның өзі 100 жолдан аспайды.

1880-1890 жылдары Ыбырай Алтынсариның кітаптары Қазан қаласында өте көп таралыммен, жиі басылып тұрған. «Кел балалар, оқылық», «Мәктубат = مكتوبات : Қазақ тіліндегі хрестоматия», «Шәрәйт-ул-Ислам (Мұсылманшылықтың тұтқасы) = شرايط الاسلام» қатарлы кітаптардың осыдан 140 жыл бұрын бір емес, бірнеше рет қайталай басылғанын, кітап қазақ даласында қолдан-қолға көшіріліп тарап кеткенін біреу білсе біреу білмейді. Ы.Алтынсаринның өлеңдері мен Міржақып Дулатұлының өлеңдері (Тұнық бұлақ) ауысқан. Ал Ахмет Байтұрсынұлының «Қырық мысалы» Ы. Алтынсаринның өлеңдері деп, кітаптарға басылып тарап кеткені туралы естіп пе едіңіз?!

Толығырақ...

Еңлік-Кебектен туған бала – Ермек батыр

Қазақтың ұлы махаббат символына айналған "Еңлік-Кебек" туралы дүйім жұрт біледі. Шәкәрім Құдайбердіұлы жырлаған "Жолсыз жаза" дастаны осы қос ғашыққа ескерткіш болып қалғаны белгілі. Еңлік пен Кебектің трагедиясынан кейін, екеуінен туған сәби шырылдап Ақшоқыда қалады. Сол баланың тағдыры не болды екен деген сұраққа тарихи мұралар анық жауап береді.

Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында Ер Кебектің баласы Ермек батыр туралы тоғыз қолжазба сақталған. Бұл дегеніңіз құбылыс жағдай.

Толығырақ...

Журналдар топтамасы

Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана рухани байлығыңды арттырып, көкірек көзіңді ашатын алтын қазына! Білімнің қайнар бұлағы, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!

Қайым Мұхамедхановтың туғанына 105 жыл!

2021 жылдың қаңтар айында ғалым, абайтануды ғылыми негіздеуші, әрі алғашқы текстологы, ұстаз, ақын, жазушы, драматург, Шәкәрімтанудың негізін қалаушы - Қайым Мұхамедхановтың туғанына 105 жыл толды.

Қайым Мұхамедханов 1916 жылы 5 қаңтарда Семей қаласында дүниеге келіп, Семей педагогика институтының филология факультетін 1941 жылы бітірген. Содан кейін көп жыл әдебиет пәнінің мұғалімі, Абай мұражайының директоры қызметін атқарған. 1951 жылы «Абайдың әдебиет мектебі» тақырыбына кандидаттық диссертациясын қорғаған. Әдебиетке 1930 жылдың орта шенінде келген ол алғашқыда өлең-жырлар, драматургия жанрында бірқатар шығармалар жазды, тәржіме жасаумен де айналысқан. Әдебиет зерттеуші ғалым ретінде Абай мұрасының текстологиялық зерттеулеріне мол үлес қосты.

Қайым Мұхамедханов - КСРО Жазушылар одағының мүшесі, әдеби аудармашы, Семейде Абайдың мұражайын ұйымдастырушы, Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығының, Жазушылар одағы сыйлығының, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының және Халықаралық Абай академиясының (Лондон) Алтын медалінің иегері, профессор, КСРО және Қазақстан халық ағарту ісінің үздігі.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы Қайым Мұхамедхановтың жарық көрген еңбектері мен ғылыми зерттеулерінен, қайраткерлік және қаламгерлік мұрасынан, және ол туралы жазылған естеліктерден кітап көрмесін ұйымдастырды.

ҚАЗАҚТА ЕҢ КӨП ЖЫРЛАНҒАН ТҰЛҒА – ХАН КЕНЕ

Отырушы едің ордада,

Бесті айғырдай ақырып.

Қарашының билерін,

Алдыма кел деп, шақырып.

Талма-тал түс болғанда,

Қараша қаздай қамалып,

Қарашың үйге толғанда,

Орданың іші ыссы деп,

Жапырағы жаудырап,

Көлеңкесі салбырап,

Сусылдап тұрған қайыңның

Түбіне кілем салдырып,

Ірбіті сары самармен

Ордадан қымыз алдырып,

Сылдырмақты ожаумен

Отырушы едің сапырып.

Осылар еске түскенде,

Қайғырмассыз ба аһ ұрып?!

.....

1922 жылы жазылған Қашқымбай атты жырлаушының қолжазбасынан. Бұл Арқадан Оңтүстік бағытқа ел көшіруге әзірленген Хан Кенеге Досқожа жыраудың айтқан толғауы.

Толығырақ...

Нұрхан Бәтішқызы Ахмедованың туғанына – 105 жыл

Нұрхан Бәтішқызы Ахмедова 1915 жылы Жезқазған облысы, қазіргі Ұлытау ауданындағы №2 ауылда дүниеге келген. 1927 жылы Орынбордағы өлкелік мектепте алғаш рет мектеп табалдырығын аттап, оқуын Орта Азия геологиялық барлау рабфагінде жалғастырған..

1933-1938 жылдары Москва Темір жол транспорты институтының инженер-экономикалық факультетін бітіріп, мамандығы бойынша Түрксиб басқармасында инженер-экономист болып қызмет істейді.

1939 -1948 жылдары Қазақстан ЛКСМ Орталық комитетінің секретары қызметін атқарады. Ұлы Отан соғысы жылдары республика жастары жинаған қаржыға жасатылған «Қазақстан комсомолы» танк колоннасын тапсыру үшін майданның алғы шебіне барып, тыл еңбеккерлерінің сәлемін жеткізіп қайтқан. СССР Жоғары Советі Президиумы Жарлығымен «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін» медалімен, 1948 жылы «Құрмет белгісі» орденімен марапатталған. Бірнеше жыл жастар және әйелдер арасындағы жұмыстарды атқарып, кейін ғылымға ден қойып экономика тақырыбында ізденістер мен зерттеулер жасауға бет бұрған.

Толығырақ...

Сирек қордағы Абай мұралары

Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған хакім Абай мұралары туралы жазған Сымбат Игілікқызының мақаласы "Жас Алашта".

https://zhasalash.kz/.../sirek-qordagy-abaj-muralary...

Кітапхана қорында Абай Құнанбаевқа қатысты құнды қолжазбалармен қатар, осы кезге дейін шығып келе жатқан жинақтары да сақталған. Әлемге танылған Абайды қанша ұлықтасақ та артықтық етпес. Абай – мәңгі, ұрпағымен бірге жасай бермек!

ШАЛКИІЗ ЖЫРАУДЫҢ РУХТЫ ЖЫРЛАРЫНЫҢ ОНШАҚТЫ ҚОЛЖАЗБАСЫ БАР

Құнан боз деген аты бар,

Алдынан қара кетпеген,

Артынан адам жетпеген.

Көк садақты, көк бетті,

Жараған боз келбетті,

Жалғыз оғын атқанда,

Мың кәпірді еңіретті.

.....

Енді бірін кім десең,

Сырты қызыл күймелі,

Омырауы алтын түймелі,

Тұу сыртынан қарасаң,

Дөнен бұқа шүйделі.

Қарт бурадай қабақты,

Қарт бір қазан тамақты.

... ......

Кәуірдің еті болмаса,

Өзге азықты жемеген.

Қарсы келген дұшпанды,

Қару етер демеген...

"Ноғайлының он шалы" атты қолжазбадан үзінді. Бұл атақты Шалкиіз жыраудың қалмақтың көп жылқысын айдап қашқанда, артынан қуып жеткен қалмақтарға өзінің тоғыз серігін суреттеп, төгіп айтқан жырларынан. Аңыз бойынша, осы өлеңнен кейін қуғыншылар қайтып кеткен деседі.

Толығырақ...

Зардыхан Қинаятұлының туғанына – 80 жыл

Саналы ғұмырының 50 жылын кеңестік кезеңде Моңғолияда, қалғанын атажұртта өткізген Моңғолияның мемлекет және қоғам қайраткері, тарих ғылымдарының докторы Зардыхан Қинаятұлының туғанына – 80 жыл толып отыр. Зардыхан Қинаятұлы 1940 жылы 30 желтоқсанда Моңғолияның Қобда өлкесінде дүниеге келген. 1965 жылы Моңғол мемлекеттік университетін Сухе-Батор атындағы стипендиямен тарих мамандығы бойынша бітірген. 1972-1975 жылдары Мәскеудегі Қоғамдық ғылымдар академиясының аспирантурасында білімін жалғастырып, философия ғылымдарының кандидаты, ал 1987 жылы осы оқу орнында тарих ғылымының докторы атағын алған. Моңғолия Халық Республикасының Орталық атқару, партия органдарында түрлі қызметтер атқарған. Еліміз Тәуелсіздігін алған жылдары атажұртқа оралып, қалған бар өмірін еліміздегі тарих ғылымын зерттеуге арнады. Бірнеше тілді меңгерген ғалым қазақ мемлекеттігі тарихына және Моңғолиядағы қазақ диаспорасына байланысты бірнеше монографиялық еңбектер жазды. Еңбектері жоғары бағаланып, Моңғолияның және Қазақстан Республикасының наградаларымен марапатталды.

2020 жылдың 23 желтоқсанында Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінің «Рухани жаңғыру» институты және «Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы» Республикалық қоғамдық бірлестігі ұжымдарымен бірлесіп Зардыхан Қинаятұлының ғылыми мұрасын зерделеп, оған баға беру және насихаттау мақсатында «Ұлы Дала тарихы және тұлға» атты Халықаралық ғылыми-тәжірибелік онлайн-офлайн конференция өткізді.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы белгілі саясаткер, тарихшы-ғалым, тарих ғылымдарының докторы, профессор Зардыхан Қинаятүлының әр жылдары жарық көрген монографиялары мен мерзімді басылымдарда жарияланған ғылыми мақалаларынан кітап көрмесін ұйымдастырды.

"ҰЛЫ ДАЛА ТҰЛҒАЛАРЫНЫҢ" КӨПТОМДЫҒЫ КӨШ БАСТАҒАН ЖАҢА КІТАПТАР ЛЕГІ

Көне түркі тұлғалары мен арғықазақтар, Қазақ ойшылдары, Қазақтың би-шешендері, Қоғам және мемлекет қайраткерлері қатарлы көлемді атаулар бойынша көптомға жоспарланған "Ұлы дала тұлғалары" сериясының төрт томы және томдардың анықтамалық көрсеткіші бастаған құнды кітаптар кітапханамызға келді.

Қытай ғалымы Су Бэйхайдың "Қазақтың жалпы тарихы" төрт томдық кесек еңбегі де кітап қорымызға түскенін айта кеткен жөн. "Нұрлы әлем" баспасынан шыққан Абай Құнанбайұлы 175 жыл, "Ұлы дала халқы мәдениетіндегі қоршаған орта", "Жыр арқауы - ата заң", "Өрт жылдардың отты жандары", т.б. жаңа кітаптар да қазынаға қосылды. Темірхан Медетбектің "Аудармалар, ой - толғамдары", Әлібек Асқаровтың"Туған жерге туыңды тік!" эсселері, Мадина Омарованың "Көмбе нанның дәмі", Нұрдәулет Ақыштың " Аласа таулар аясында" романы, Қайрат Раевтың " Алаштың арда ұлдары", Айгүл Кемелбаеваның "Папирус" жинағы, Серік Оспанның "Балуан Шолақ" еңбегі және Есболат Айдабосын "Тибет аруы" кітабы, т.б. әдеби, ғылыми және шет тілінен аударылған қырыққа жуық жаңа кітаптар кітапханамыз арқылы оқырманға жол тартты.

ҚАЗЫНАМЫЗҒА "ҒАЖАЙЫП ҒАЛАМ" АТТЫ КІТАП ҚОСЫЛДЫ

Танымал тележурналист, публицист Гүлмәрия Кулиясқызы Барманбекова Орталық ғылыми кітапханасына өзінің жақында баспадан шыққан "Ғажайып ғалам" атты кітабын сыйға ұсынды. Саяхат сырларын тақырып еткен қаламгердің бұл кітабы өзінің бұрын-соңды аралаған елдерінен алған әсерлері негізінде жазылған сапар естеліктерінен тұрады. Қазақ басына төнген ауыр жылдарда өткен ғасырдың алдыңғы ширегінде Алтайдан ауып, Аспантау асып, Анадолы, Еуропа елдеріне қоныс аударған қандастарымыздың бүгінгі өмірін де тілге тиек ететін бұл кітап оқырмандар үшін аса құнды жазбалар жауһары деуге болады.

Автор кітабын Орталық ғылыми кітапханасының меңгерушісі Қарлығаш Ескендірқызына арнайы табыстады. Алты миллион кітап қоры бар үлкен қазынаға кітабын қосқан қаламгер ақжарма тілегін, алғысын білдірді.

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының құрылғанына – 75 жыл

Биыл Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының құрылғанына – 75 жыл толып отыр. Еліміздегі тарихшы мамандардың бірнеше буыны осы ғылыми мекеменің қызметімен тікелей байланысты. Институт отандық тарих ғылымының барлық кезеңдерін зерттеу, жоғары дәрежелі кадрлар дайындау, әлемдік тарих пен мәдениеттің, өркениеттің дамуына үлкен үлес қосқан ғылыми мекеме.

1961 жылдың қаңтар айында Тарих, археология және этнография институтына ұлы ғалым Ш.Ш. Уәлихановтың есімі берілді. Ғылым академиясы Президиумының 1991 жылғы 12 қыркүйектегі №73 қаулысымен институт Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты болып атауы өзгертілді.

Қазақстандағы тарих ғылымын дамыту және тарихшы мамандар дайындауда академиктер А.Н.Нүсіпбекев, Б.А.Төлепбаев, Е.Б. Бекмаханов, Р.Б.Сүлейменов, Б.С.Сүлейменов, М.Қозыбаев, Г.Ф.Дахшлейгер және т.б. көптеген ірі ғалымдардың еңбектерін ерекше атауға болады.

2020 жылдың 22 желтоқсаны күні Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының құрылғанына -75 жыл толуына орай «Қазақстан тарих ғылымы: өткені, бүгіні және келешегі» атты ғылыми-теориялық конференция өткізді. Конференция жұмысы онлайн-офлайн форматында өтті.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты тарихшы ғалымдарының әр жылдары жарық көрген ғылыми еңбектерінен кітап көрмесін ұйымдастырды.

Бауыржан Момышұлының туғанына – 110 жыл

Қадірін білмеппіз ғой тірі кезде,

Деп жылар талай қазақ мен өлгенде.

Ұрпақ айтар сексен мен жүздігімді,

Тарихтың түкпірінен сөз келгенде.

Б.Момышұлы

Ерліктің символына, аты аңызға айналған қаһарман қолбасшы Бауыржан Момышұлының туғанына биыл – 110 жыл толып отыр.

Бауыржан Момышұлы 1910 жылы 24 желтоқсанда Жамбыл облысының Жуалы ауданындағы Мыңбұлақ ауылында дүниеге келген. Балалық шағын туған ауылында өткізіп, оқуын орталықтағы мектеп-интернатта жалғастырады. Мектепті бітіргеннен кейін ауылдық мектепте ұстаздық, кеңестік мекемелерде әр түрлі қызметтер атқарады. 1932 жылы әскер қатарына шақырылып полктық мектепте әскери мамандықты меңгерген ол запастағы командир ретінде әскери жұмысын аяқтайды. 1936 жылы Б.Момышұлы Қызыл Армия қатарына қайтадан шақырылып, атқыштар полкының командирі болып тағайындалады. Әскер қатарында болған жылдары бірнеше әскери мамандықты меңгеріп, 1941 жылы еліне оралады.

Толығырақ...

1916 ЖЫЛҒЫ АУМАЛЫ-ТӨКПЕЛІ ЖАҒДАЙДЫ БЕЙНЕЛЕЙТІН ҚОЛЖАЗБАЛАР КӨП

Халық арасындағы ақындардың жазып қалдырған қолжазбалары терең зерттелуі керек. Қиын жылдарда із-түзсіз кеткен тұлғаларды табуға жәрдемі тиетін материалдар парақталғаны дұрыс.

Орталық ғылыми кітапхананың қолжазбалар қорында қазақ тарихының әрбір кезеңдерін, әсіресе екі тізгін бір шылбыр қолдан кеткен кезеңде көрген қорлық пен ұлттық қасіретті хатқа түсірген қолжазбалар көп. Біз бүгін құрметті оқырманға сол жазбалардан бірнешеуін таныстырамыз.

«Қазақ халқы Руссия патшасына қарағанда, атаңыз патша хазіреті қазақтан әскер алмасқа ант қағаз жасалған. Не үшін өзіңіз іс туғызып, қазақтан әскер алмақшы болғансыз? Біздің қазақ халқы әскер бермекші емеспіз...»

Толығырақ...

«ҚЫТАЙ ХИКМЕТТЕРІНІҢ» КАТАЛОГЫ ЖАРЫҚ КӨРДІ

Әлем жұртшылығына ортақ небір ғажап көне кітаптар Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорынан көптеп табылады. Кітапхана талай жылдан бері сондай құнды мұралардың көрсеткіштерін, каталогтарын жасап, ғылыми қауымға ұсынып келеді. Теңізден тебен іздегендей қиындық тумауы үшін, қорда бар тарихи, мәдени мұралардың көрсеткіштерін жасап отыру – зерттеушілердің уақытын үнемдеп, заманауи тәсілдер арқылы ізденіс жасауына, тіптен, еліміз ғылымының алға ілгерілеуінде алар орны ерекше. Орталық ғылыми кітапхана бұған дейін шығарған «Қазақ жазба мұраларындағы хандар шежіресі», «Қолжазбалардың мазмұндалған библиографиялық көрсеткіштері» және «Парсы тіліндегі кітаптардың каталогы» қатарлы жинақтар ғылыми қауымның ізденісіне жетектеушілік рөлін атқаруда.

Толығырақ...

ЕЛ ҚАЗЫНАСЫНА 50 КІТАП ҚОСЫЛДЫ (Қаламгерлер кітаптарын кітапханаға сыйға тартты)

10 желтоқсан күні Қазақтың белгілі қаламгерлері өздерінің кітаптарын Орталық ғылыми кітапхананың қазынасына қосты. Қаламгерлер сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған арысы мың жыл, берісі ғасыр «жас жасаған» көне басылымдар мен қолжазбалар көрмесін тамашалады. Қонақтар Орталық ғылыми кітапхананың меңгерушісі Қаймақбаева Қарлығаш Ескендірқызымен кеңесе отырып, өздерінің қаламынан туған кітаптарын ұсынды.

Айталық, бұл күнде жасы сексенге келген ақын, жазушы, сценарист Қажыбек Төтекин «Жаным, саған айтайын» (өлеңдер мен дастандар), «Бойтұмар» (әңгіме, повестер), «Дарымаған қарғыс» (эссе, өлең роман) кітаптарын тарту етіп, ақжарма тілегін ағытты. Ақын Сіләмхат Сейтқамзаұлы «Ақжайқын» жыр жинағын кітап қорына сыйлады. Жазушы, этнограф Байахмет Жұмабайұлы «Ою-өрнек әлемі», «Жартастар үн қатады», «Балбалдар мен кешендер», «Қазақтың сауда мәдениеті», «Бұқарбай батыр», «Зуқа батыр», «Өшпес есімдер» қатарлы оншақты еңбегін; Жазушы, этнограф Болат Бопайұлы «Қазақ кәдесі», «Қазақ мінезі», «Қазақ наурызнамасы», « Қазақ таныған гүлдер», «Бастаудан бақиға дейін», «Қазақ аспан есебі», «Ақыт ақиқаты», «Қазақтың алғыстары мен қарғыстары», «Қазақ жұлдыз жорамалы» қатарлы он кітабын; ақын, публицист-жазушы Болат Құрманғажыұлы Әкежан «Бөрі ұлыған түндер» (әңгімелер), «Зерде» (монография) және «Тек» атты тарихи романын; ақын, жазушы Дәулетбек Байтұрсынұлы «Күнәсіз мекен», «Топыраққа сіңген нұр», «Сенің арқаң», «Ясин-Нұр», «Ақыреттің егіні», «Өлместің суы бар ма», «Төлеген оқыған хат» кітаптары мен қоса «Өмірдің өзі» атты төрт томдық еңбегін сыйға тартса, жазушы Таухидін Зәменұлы «Өмір іздері» атты кітабын, күйші Мұқаш Таңғытұлы «Жайсаң», «Шежірелі шертпе күй» еңбектерін өз қолдарымен табыстады.

Орталық ғылыми кітапхана басшылығы қаламгерлерге «Алғыс хат» берді. Осылайша елуге жуық кітапты ел қазынасына қосқан авторлар да бастамаға ризашылықтарын білдірді. Әдетте жеке қаражатпен шыққан кітаптардың үлкен кітапханаларға жетпей қалатын олқылығын ескере отырып, қалам иелерін кітапханаға кітаптарын сыйлауға шабытарндыратын осындай игі шаралардың көбірек болғаны ел болашағы тұрғысынан да алар орны ерекше.

«Шоқан Уәлихановтың ғылыми мұрасы»

2020 жылдың 7 желтоқсанында РМК «Ғылым ордасында» қазақтың ұлы ғалымы, шығыстанушы, тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ, ағартушы Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановтың туылғанына 185 жыл толуына орай Орталық ғылыми кітапхана мен Сирек кездесетін кітаптар музейі бірлесе ұйымдастырған «Шоқан Уәлихановтың ғылыми мұрасы» атты экспозицияның ашылу салтанаты өтті.

Іс-шара кезінде Орталық ғылыми кітапхана мен Сирек кездесетін кітаптар музейінің қорына т.ғ.д., профессор Әбусеитова М.Қ. «Ш.Ш.Уәлихановтың сегіз томдық шығармалар жинағы» мен «Қазақстан тарихының мыңжылдық дереккөздері» атты кітап-альбомды сыйға тапсырды.

Шығармалар жинағына Ш.Уәлихановтың алдыңғы 5 томдық басылымында жарияланбаған Орталық ғылыми кітапхана қорында сақтаулы қолжазбалары мен саяхат күнделіктері енгізілді.

АХМЕТ БАЙТҰСРЫНҰЛЫНАН ҚАЛҒАН БАЙ МҰРА

Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы артына ұшан-теңіз мұра қалдырған тұлға. Өмірі толассыз күреспен өткен бірегей ғалымның қыруар еңбектері 1912-1927 жылдар арасында жарияланды. Өзі басқарған «Қазақ» газеті, басқа да мерзімді басылымдарда жарияланған жүздеген жазбаларынан сырт, өз авторлығымен жеке кітап болып шыққан кітаптары ең көп қайраткер де осы Ахмет Байтұрсынұлы деуге болады. Ғалымның кітаптары өзі тапқырлаған «Төтеше әліпбиімен» басылған. Орталық ғылыми кітапхананың Сирек кітаптар қорында ұлағатты ұстазымыздың 15 кітабы сақталған. 1930 жылдан бастап ғалымның жазбалары мен ұстанымдарына шектеу қойылып, 1937 жылы жазықсыз атылып кеткеннен кейін 1989 жылы ақталғанға дейін ғалымның мұралары туралы ауызға алу мүмкін болмады. Елу екі жыл үнсіз жатқан мұралар Қазақ елі Тәуелсіздік алғаннан кейін ұлт руханиятына жұмыс істей бастады. «Ел бүгіншіл, менікі ертең үшін» деген Ахаңның арманы біртіндеп орындала бастады. Осы орайда Ахметті ақтауға талпыныс жасаған ғалымдардың алғашқысы болып академик Рабиға Сыздық аталады. Рабиға Сәтіғалиқызы 1978 жылы бір ғылыми басқосуда алғаш рет Ахаңның ұлылығы туралы қызыл үкіметтің алдында именбей сөз айтқан еді.

Толығырақ...

«Женщины Казахстана на войне 1941-1945гг.»

Бүгін "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасының қорына Д. З. Игсатованың «Женщины Казахстана на войне 1941-1945гг.» атты жинағы тарту етілді.

Басылымда Отан қорғауға шыққан батыр әйелдердің есімдері берілген.

Қазақстандықтардың тылдағы ерліктері майдан үшін өте қуатты арсенал болды. Жинақта майдангер қазақ қызы Халида Маманованың майданда бас дәрігер дәрежесіне дейін көтеріліп бейбіт заманда профессор атағына ие болғаны туралы өте шынайы түрде баяндалған.

ОСМАН МЕМЛЕКЕТІ ОРЫС АҚЫНЫН ЕРТЕ ЗЕРТТЕГЕН

Осман (Түркия) түріктері 1868 жылдың өзінде орыстың атақты ақыны А.С.Пушкиннің (1799-1837) шығармаларын аудара бастаған. Ал бұл кезде мүмкін Абай атам Жидебайда Пушкин шығармаларын сүйіне оқи бастаса керек. Түрік ақыны Пушкиннің өлеңдерінің ішінен таңдап отырып «Бақшасарай естеліктерін» аударып, өз халқына жеткізген. Себебі, Пушкин бұл өлеңді Қырымдағы Бақшасарайды көргенде шабыттанып жазған екен. Орталық ғылыми кітапхананың Сирек кітаптар қорында сақталған сол кітаптың суреті төменде. Ол туралы мынадай ақпарат берілген:

«Puşkin, A.S., Bahçesaray Çeşmesi, Peterburg, 1827 – 1868.

А.С. Пушкинның «Бахчесарайский фонтан и Талисман» шығармасының түрік тіліне (осман) аудармасы. Юсуф Исхақоғлы СПб-де 1868-ші жылы Аударған. Пушкин Қырым ханының Бахчесарай сарайын көріп әсерленіп жазған поэмасы. Пушкин бұл поэманы 1821–1823-ші жылдары жазған. 52 бет».

Толығырақ...

АҚПАРАТ ХАТ

«Ғылым ордасы» РМК Сирек кездесетін кітаптар музейі Орталық ғылыми кітапханамен бірлесе 2020 жылдың 7 желтоқсанында сағат 15.00-де Шоқан Уәлихановтың туғанына 185 жыл толуына орай ұйымдастырылған «Шоқан Уәлихановтың ғылыми мұрасы» атты жылжымалы көрменің ашылу салтанатын  өткізеді.

Шоқан Уәлиханов – қазақтың ұлы ғалымы, ағартушы, саяхатшы, Ресей Императорлар әскерінің Генералдар штабының офицері. Оның зерттеулері Лондондағы Орыс Императорларының География қоғамының еңбегінде жарияланған. Еуропалықтар үшін беймәлім болып келген Қытай аймағындағы Шоқанның ашқан жаңалықтары сол кездің өзінде-ақ ғалымдардың жоғары бағасына ие болды. Ғалымның артына қалдырған тарих, этнография, құқық, фольклор, география, филология салалары бойынша жазған еңбектері ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазына.

Көрмеде Орталық ғылыми кітапхана қорында сақталған Шоқан Уәлихановтың қолжазбаларының фотокөшірмесі, сондай-ақ, ол туралы жазылған кітаптар мен басылымдар насихатталады.

Жылжымалы көрмені 2020 жылдың 7-11 желтоқсан аралығында тамашалай аласыздар.

Өткізілетін орны: Алматы қаласы, Шевченко көшесі 28 үй, «Ғылым ордасы» РМК Сирек кездесетін кітаптар музейі, 1 қабат.

Өтетін уақыты: 7 желтоқсан 2020 ж. сағат 15.00-де.

Қосымша ақпарат алу үшін мына телефондарға хабарласуларыңызды сұраймыз: Тел.:. +7 (727) 300-32-25; 300-50-71.

«ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ 100 ЖАҢА ОҚУЛЫҚ»

Ел болып күткен "100 оқулық" кітапханамызда.

Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті - Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен "Рухани жаңғыру" мемлекеттік бағдарламасы аясында іске асырылып жатқан "Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық" жобасы бойынша жарық көрген кітаптар орталық ғылыми кітапханасына келді. Аталған 100 кітаптың бұған дейін 30- ы оқырмандарға жол тартса, осы аптада және де 30 жаңа оқулық келіп кітапхана қорына қосылды.

Еліміз халқының әділ бағасын күтіп, ұлттың рухани қазынасына айналу алдында тұрған айтулы басылымдармен таныс болыңыздар!

Әділет Ахметұлының шығармашылық кеші өтеді

30 қараша күні Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитеті «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы «Жас мамандар» кеңесінің ұйымдастыруымен Алтын Орданың 750 жылдығына арналған, ақын Әділет Ахметұлының «Алтын Орда аманаты» атты шығармашылық кешін өткізеді.

Шығармашылық кештің мақсаты:

Ә.Ахметұлының шығармашылығымен танысу;

Алтын Орданың 750 жылдығына орай, Әділет Ахметұлы нәзиралық жолмен аударған «Жұмжұма сұлтан» атты кітаптың тұсаукесерін өткізіп, жаңа кітапты оқырмандармен бөлісу.

Өткізілу форматы: офлайн-онлайн

Басталуы: 30.11.2020 жыл, сағат 15.00

Өткізілетін орны: Орталық ғылыми кітапханасы Конф. зал, 3-қабат

Онлайн Zoom платформасындағы Идентификаторы: 340 626 1884

Тіркелу коды: 30312029

Ұйымдастыру комитетінің мекенжайы:

Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Шевченко көшесі, 28.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы

Байланыс телефондары: 8(727) 2-61-02-39; 8(727) 2-61-02-70.

Еліміздің іші-сыртындағы жырсүйер қауымның шығармашылық кешке онлайн түрде қатысуын қуана қарсы аламыз!

Мәлік Ғабдуллиннің туғанына – 105 жыл

2020 жылдың қараша айында педагог-ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, КСРО Педагогика ғылымдары академиясының академигі, Кеңес Одағының Батыры, Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері Мәлік Ғабдулиннің туғанына – 105 жыл толып отыр. Мәлік Ғабдуллин 1915 жылы Ақмола облысы, Зеренді ауданына қарасты Қойсалған ауылында дүниеге келген. 14 жасынан бастап атақты жазушы Сәбит Мұқановтың тәрбиесін алған.

1924-1931 жылдар аралығында М.Ғабдуллин Көкшетау қаласындағы жеті жылдық қазақ мектебінде оқиды. 1931-1935 жылдары Алматы қаласындағы Абай атындағы Педагогикалық институттың «Қазақ тілі мен әдебиеті” бөлімінің студенті атанады. Институттан кейін 1935-1937 жылдар аралығында әскери борышын өтейді. Әскерден келген соң, 1937 жылы «Социалистік Қазақстан» газетінде әдеби қызметкер болып еңбек етеді. 1938 жылы «Қазақстан пионері» газеті редакторының орынбасары қызметінде болады, КСРО Ғылым Академиясының қазақстандық Филиалындағы Тіл және Әдебиет Институтында ғылыми қызметкер болады.

Толығырақ...