Ақан серінің Мәшһүр Жүсіппен айтысы туралы естіп пе едіңіз?
Тағдырдың тартуымен ілгерінді-кейінді алған жарларының екеуінің де аты-жөні Бәтима болғанын білесіз бе?
«Балқадиша» - ғашықтық тақырыптағы шығарма емес.
Ақанның айтыскер ақын болғанын, аз дегенде он ақынмен айтысқанын білесіз бе?
Ақанның дін туралы білетінің аса молдығын көрсететін туындылары бар.
«Ақан айтыпты» деген әзілге толы, анайы мазмұндағы қағытпа қалжыңдар мен қысқа өлеңдер көп...
Өткен апталардағы жазбамызда «Сал Біржаннан қалған сарқыт көп» деген тақырыппен, қазақтың Біржанына қатысты 33 қолжазбаның қорда бар екені туралы жазған едік. Асылдың сынығындай жауһар мұралар туралы ақпаратты оқығанда оқырманның таңданбасқа шарасы қалмады. Орталық ғылыми кітапхананың Сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында өткен тарихты түгендеп, рухани қазынамызды зерттеп, кешегі бабалардан қалған баламасыз байлықты ұрпақтар жүрегіне сіңіргісі келетін ізденушіге неше түмен дәптер қолжазбалар мен жүз мыңға жуық сирек кітаптар рух беріп, шабыттандырып, ғылым жолындағы парасаттың биігіне көтерері даусыз. Осыған дейінгі жазбаларымызда әр апта сайын бүгінгі жұртымыздың жадынан өше бастаған тарихи деректерді ақпарат әлеміне көтеріп келе жатырмыз. Көзі шалып қалған көкірегі кең оқырмандардан, зиялы қауымнан талай жылы лепес алдық. Ендеше, елдің өз тізгіні өзінде болмаған өткен жүзжылдықтан бұрынғы ғасырларда өмір сүрген егей ерлер мен ерен тұлғалардың тағдыры қалай болды екен, оны білу – сіз бен бізге кесілмес шөре. Ал мұндай қымбатты ақпаратқа қол жеткізу үшін біздің аңдатпа жазбаларымызға сәт сайын назар аударып отырсаңыз, жоғымыз табылып, өшкеніміз жанары жаусыз.
Құрметті оқырмандар! Бүгін Орталық ғылыми кітапхана қорына келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітап заманымыздың өмірі рухани жан дүниемізді оятып, білімімізді молайтып, үлгі - өнеге беретін ақылшы дос, білім көзі, рухани қазына!
Ғасырдан жұмбақ ашқан талай кісі
Сырың мол, мұра ғажап арайлысың.
Сан ұрпақ сусындаған кітапхана
Сарқылмас парасаттың сарайысың - деп ақын Ақұштап Бақтыгереева жырлағандай, кітап сүйер қауымды киелі ордамызға шақырамыз!!!
Шуақты көктем сәулесін төге берсін, қымбатты оқырмандар!
Кітапханамыз – қашан да Қазаққа белгілі ғалымдардың, танымал тұлғалардың тұрақты мекені. Сондай-ақ Қазақстанның болашақтағы атақты адамдары да әр күні кітапханамыздан керегін тауып, зерттеулерін жалғастырып жатыр.
Тұрсын Жұртбай, Байынқол Қалиев, Орынай Жұбаева қатарлы белгілі ғалымдар жиі ат басын бұрып тұрады. Оқырмандарымыз сүйікті кітапханасын сағынып, жиі келеді. Оқырмандарды біз де асыға күтеміз, қуана қарсы аламыз.
Орталық ғылыми кітапхананың есігі сіздерге әрдайым ашық!
Бүгін XIX ғасырдың соңы мен XX ғасыр басындағы қазақ зиялыларының, қоғам және мемлекет қайраткерлері қатарындағы аса ерекше тұлға, көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ұлт-азаттық және Алаш жетекшісі, Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, публицист, ғалым, аудармашы Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханның (5 наурыз 1866, Қарқаралы уезі, Семей облысы, Дала Өлкесі - 27 қыркүйек 1937, Мәскеу) туған күні. Осыдан 155 жыл бұрын Қазақ даласында өмірге келген Ұлт көшбасшы өмірінде сан алуан тақырыпта қалам тартып, ұрпақтарға ұшан-теңіз мұра қалдырған болатын.
Біртуар ғалымның төл қолжазбаларын табу қиын. Дегенмен, өткен ғасыр басында күн-түн демей еңбек еткен қайраткердің әр басылымдағы еңбектері жинақталып бүгінгі таңда бірнеше рет көптомдықтары жарық көргені белгілі. Аталған көптомдықтарға енген кітаптар мен басылымдардағы шығармаларының дені Орталық ғылыми кітапхана сияқты сирек кітаптар қоры аса бай орындарда сақталған мұралардан алынған еді. Біз бүгін ғалымның туған күнінде Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар қорында сақталған төте жазумен ілгерінді-кейінді басылған еңбектерін таныстырып өтеміз:
1. Жердің қысқаша тарихы / Ә. Бөкейханов, П. Тутковский. - М. : КСРО халықтарының кіндік баспасы, 1926. - 104 б.
2. Жамандат-топалаң / Ә. Бөкейханов. - М. : КСРО кіндік баспасы, 1926. - 15 б.
3. Денсаулық сақтықта / Ә. Бөкейханов. - М. : КСРО халықтарының кіндік баспасы, 1926. - 16 б.
4. 23 жоқтау : Қазақ тарихының төрт жүз жылын алады / А. Байтұрсынұлы, Ә. Бөкейханов. - М. : КСРО халықтарының кіндік баспасы, 1926. - 156 б.
5. 1916-1926 / Бөкейханов, Ә. (Қыр баласы), Щестяков. - М. : КСРО халықтарының кіндікбас., 1926. - 21 б.
6. Кавказ тұтқыны. Жұмыртқадай бидай. Жеті қарақшы / Л.Н. Толстой; Ауд. Ә.Бөкейханов (Қыр баласы). - М. : КСРО халықтардың кіндік баспасы, 1925. - 56 б.
7. Ер Тарғын / Ә. Бөкейханов (Қыр баласы). - М. : Ұлттар комиссариаты қарамағындағы күншығыс баспасөз кеңесі, 1923. - 64 б.
Аталған жеті кітаптан сырт, Қыр баласының жазбалары үнемі жарияланып тұрған «Қазақ газеті», «Еңбекші қазақ» газеті, «Айқап» журналы сияқты «ғасыр жасаған» мерзімді баспалар да қорымызда бар. Бүгінгі таңда Әлиха Бөкейханов атына қатысты 100-ден астам материал кітапханамызда жинақталған.
Алақұйын ғасырда ат жалында ғұмыр кешкен Әлихан бастаған қайраткерлердің ғылымның әр тақырыбында емін-еркін кең көсіле қалам тартқанына уақыттары қалай жеткізгені тәнті етпей қоймайды. Алаш мұралары түгенделіп, Әлихан бастаған ұлыларымыздың ұстанымы ұлттық дамудың бағдарына жол аша берсін!
Ал, хакім Абайдың «Құлақтан кіріп, бойды алар» өлеңі 1865 жылы екі егейдің кездесіп, дәмдес, рухтас, пікірлес болғаннан кейін туған шығарма деген де пікірлер бар. «әй, Біржан, сенен асып әнші тумас» деген Абайға: «Менен асып әнші туса туар, бірақ сендей ән түсінер тыңдаушы тумас-ау» депті бұлбұл Біржан.
Құлақтан кіріп, бойды алар
Жақсы ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй.
Өткен апатада жариялаған шағын жазбамыздың толық нұсқасы осы жалғанымда:
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ұлт-азаттық қозғалысының негізін салушы және Алаш партиясының ұйымдастырушысы, Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы, тарихшы, публицист, аудармашы – Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхановтың туғанына биыл 155 жыл толып отыр. Осыған орай Орталық ғылыми кітапхана қорынан дайындалған виртуалды тақырыптық көрмені назарларыңызға ұсынамыз.
Қазақта Есім Байболов деген библограф, қаламгер болғанын біреу білсе біреу білмейді. Өткен ғасырдың екінші жартысында, әсіресе, 1960-1970 жылдары аталған кітапханамызда табан аудармай жұмыс істеп, тектілерден қалған тылсым дүниелердің сары майдай сақталуына және жарияланбаған жазбалардың жұртпен қайта жүздесуіне бір өзі көп күш шығарған ізденімпаз тұлға болғаны жазып-сызып, әдемілеп, әдіптеп, тізіп, реттеп кеткен материалдарынан, өзінің әр тақырыпта қалам тартқан мақалаларынан байқалады. Есім Байболұлының төл қолжазбаларынан 320 дәптер бар. Бұл дегеніңіз ілуде бір кезігетін жағдай. «Үкілі Ыбырай», «Ақан сері» және «Сәкен Сейфулин» деген үш кітабы алпысыншы жылдары оқырманмен жүздесіпті. Одан өзге сан алуан тақырыпта жазған қолжазбалары бірлі-жарым газет-журналда болмаса, қорда жинақталған күйінде қолжазба болып сақтаулы тұр.
2021 жылдың 1-5 наурыз аралығында Алматы қаласында онлайн жүйесінде "Болашақ механикасы" Екінші Халықаралық Жолдасбеков Симпозиумы басталды. Симпозиум Қазақстанда механизм және машина теориясы бойынша ғылыми мектептің негізін қалаған,академик Өмірбек Арысланұлы Жолдасбековтың туғанына 90 жыл толуына арналуда.
Осы іс-шараға арнап "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасы кітап көрмесін ұйымдастырды. Көрмеде Қоғам және мемлекет қайраткері, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының академигі, физико-математика ғылымдарының докторы, профессор Өмірбек Арысланұлы Жолдасбековтың өмір жолы, ғылыми еңбектері, замандастарының естеліктері, сонымен қатар, механика және машинатану институтының өзге де ғалымдарының ғылыми еңбектері, патенттері оқырман назарына ұсынылып отыр.
Құрметті оқырмандар! Бүгін Орталық ғылыми кітапхана қорына келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітап - рухани қазына, өмір айнасы, замана сыры, тарих шежіресі! Ата - бабамыздың өткен тамыры терең тарихтарын тұңғиықтан сыр шертетін әдебиеттерін, таңғажайып ғылым кереметтерін сақтайтын киелі шаңырақ кітапханамызға келіп көріңіздер!!!
Құрметті оқырмандар! Биыл қазақ халық поэзиясының әйгілі тұлғасы, өлең сөздің дүлдүлі, жырау, жыршы - Жамбыл Жабайұлының туғанына – 175 жыл толып отыр. Осыған орай Орталық ғылыми кітапхана қорынан дайындалған тақырыптық бейне көрмені назарларыңызға ұсынамыз. Жазбаға дыбыс қалдырған жетекші кітапханашы – Бегімова Майра.
Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Жақсы кітап оқу ақылды адаммен сырласқанмен бірдей! Білімнің мол мұрасы асыл қазынасы - рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!!!
Салық Зиманұлы – заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі, Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері. Білікті заңгер маман ретінде егемендік, тәуелсіздік жолын таңдаған Қазақстанның халықаралық қарым-қатынастарын заңдастырып, қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе беру, президенттік басқару институтын енгізу, құқықтық-демократиялық реформаларды жүргізу ісіне белсене араласқан.Ғылыми-зерттеу еңбектері мемлекет және құқық тарихы мен теориясына, Қазақстанда мемлекеттіктің қалыптасуы мен дамуына, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігіне, өзге де өзекті мәселелерге арналған. Сондай-ақ, құқық теориясына, қазақтың дәстүрлі құқықтық мәдениетіне, шариғат заңдарына қатысты бірнеше ғылыми еңбектері жарық көрген.
Қазақстан Республикасы құрылғаннан кейін ғалымның ғылыми және қоғамдық-саяси қызметінің жаңа, жемісті кезеңі басталды. Қазақстанның Жоғарғы Кеңесі көптеген жаңа заңдарды қабылдауға тиіс болды. Осы жауапты тарихи кезеңде Салық Зиманұлы Қазақ мемлекеттігі мен қазақ халқының тарихында шешуші рөл атқарған «Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларацияның» (25.10.1990) жобасын дайындау жөніндегі комиссияны басқарды. Ел тарихындағы екінші бір аса маңызды саяси актінің – «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңның (16.12.1991) жобасын дайындау жөніндегі комиссияның жетекші мүшелерінің бірі болды.
Салық Зиманұлы Қазақстан Республикасы Президентінің Бейбітшілік пен рухани келісім сыйлығы (1993), Қазақстан мемлекеттік сыйлығы (2002) лауреаты. «Парасат» орденімен (2002), екі рет Отан соғысы, Қызыл Жұлдыз ордендерімен және медальдармен марапатталған.
«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы Салық Зиманұлы Зимановтың туғанына 100 жыл толуына орай кітап көрмесін ұйымдастырды. Көрмеден ғалымның ғылыми еңбектерімен бірге монографиялары, замандастарының жазған өмірі мен қызметінің әрбір кезеңдерін баяндайтын естеліктерімен таныса аласыздар.
«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасында Ғ. Мүсірепов атындағы №86 мектеп 11 сынып оқушылары мектеп кітапханашысымен бірге «Президент ұсынған 30 кітап» көрмесімен танысып, ой бөлісті. Сонымен қатар, «Заманымыздың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың туғанына –90 жыл!», «Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы – 70 жас», «ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы Рамазан Бимашұлы Сүлейменовтың туғанына – 90 жыл!» көрмелеріне шолу жүргізілді.
«Жез таңдай, бұлбұл көмей» деген атқа лайық бірегей талант иесі – Біржан салдың алпысқа жуық әні бүгінгі қазақтың қазынасында. Өз заманының сегіз қырлы, бір сырлы азаматы өнерде өзінен бұрынғы даулескер күйшілерді, ағлескер ақындарды, дүлдүл әншілерді өнеге тұтса, өзінен кейін Жаяу Мұса, Басықараның Қанапиясы, Құлтума, Ақан сері, Балуан Шолақ, Ғазиз, Естай, Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді, т.б. арқаның атақты ақын-әншілері Біржан салдың мектебінен өнеге алып, оның композиторлық өнерін жалғастырды. Бүгінгі таңда, қазақтың жазба мұралары көп жиналған орталықтардағы рухани қазыналарға қарап отырып, өткен ғасырларда қазақ қауымы қайсы өнерпазын жанындай жақсы көргенін шамалауға болады. Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған бір ғана Біржан салға қатысты 33 қолжазбаның болуы осы сөзімізді дәлелдейді.
Рамазан Бимашұлы Сүлейменов 1931 жылы 17 ақпанда Целиноград (қазіргі Нұр-Сұлтан) қаласында дүниеге келген. 1956 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетін, 1959 жылы Қазақстан Ғылым Академиясының Ш.Уәлиханов атындағы, тарих, археология және этнология инcтитутының аспирантурасын аяқтап, өмірінің соңына дейін осы институтта ғылыми қызмет атқарды. 1974 жылдан институттың Қазақстан мәдениеті тарихы бөлімінің, 1979 жылдан Шығыстану бөлімінің меңгерушісі болып еңбек етті.
Рамазан Бимашұлы Кеңестік дәуірдегі Қазақстан мәдениетінің тарихын зерттеп, бұл салада атқарған жемісті еңбегі үшін Уәлиханов атындағы сыйлықтың иегері болды (1973). Рамазан Сүлейменов Азия мен Африка халықтары достастығының қазақ бөлімшесінің вице-президенті, Шығыстанушылардың Бүкілодақтық ассоциациясы төрағасының орынбасары қызметтерін атқарды.
Құрметті оқырмандар! Бүгін Орталық ғылыми кітапханаға келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! " Артық білім кітапта, Ерінбе оқып көруге", - деп ұлы ақынымыз Абай жырлағандай білім алуға асығайық! Білімнің рухани мол қазынасы сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!!!
Бірлік қылсаң, Алашым,
Ілгері қарай басасың.
Қол ұстасып ұмтылсаң,
Қатар жұрттан асасың.
Атағың мәңгі қалдырып,
Жасасын Алаш, жасасын!
Нұржан Наушабаевтің «Алашордаға» атты өлеңі.
Бүгін 11 ақпанда кітаптанушы, библиограф Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы 70 жасқа толып отыр.
Осыған орай Орталық ғылыми кітапханада дайындалған бейнероликті назарларыңызға ұсынамыз.
Қымбатты кітап сүйер қауым!
Кітапханамыздағы ұлттың ұлы қазынасына көптеген жаңа кітаптар келіп қосылды. Ендеше сіз бен біз асыға күткен жаңа басылымдармен таныс болайық.
"Абайдың өмірбаяны мен шығармашылығы туралы түпнұсқа қолжазбалар" атты көлемі 1300 беттен тұратын екі том; Академик Сейт Қасқабасов шығармаларының көптомдығы; Сәбит Досановтың көп томдығы; Бексұлтан Нұржекеевтің "Қазақ батырлары" еңбегі; Болат Бопайұлының "Қазақ таныған гүлдер", " Қазақ мінезі", "Қазақ жұлдызнамасы" еңбектері; Арман Ахметовтің "Абылай хан әулиеті", "Сәмеке хан әулиеті" және "Барақ хан әулиеті" атты үш кітабы; Виктор Зайбергтің "Ботай" атты үлкен альбом жинағымен бірге "Әліпби", " Латын әліпбиі", "Ана тілі" қатарлы филология, тарих және саясат ғылымдарының сан. алуан тақырыбын қамтыған 40-қа жуық кітаптар оқырманға жол тартты.
Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы – кітаптанушы, библиограф. 1951 жылы 11 ақпанда Алматы қаласында дүниеге келген. 1969 жылы Зайсан қаласында орта мектепті аяқтаған соң, Өскемен қаласында кітапханашы қызметін атқарды. 1970 жылы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетіне кітапхана факультетіне оқуға түсіп, 1974 жылы үздік дипломға аяқтады. Осы жылы Орталық ғылыми кітапханада еңбек жолын қарапайым кітапханашыдан бастап, кітап толықтыру бөлімінде, аға кітапханашы (1976), сектор меңгерушісі (1978), ғылыми хатшы (1982), ғылыми жұмыстар бойынша директордың орынбасары, 1987–2011жж. - кітапхана директоры.
Күлжихан Күлшәріпқызының ұстаздары халықаралық академия кітапханалары, Ресейдің ғылыми академиясының кітапханасы, жаратылыстану ғылыми кітапханасының ірі ғылыми-әдістемелік орталықтарынан және Қазақстандық кітапхана ардагерлері Н.Б. Ахмедова, Н.К. Дәулетова, У.Х: Субханбердина сынды білімді, зиялы тәлімгерлерден тәжірибе жинақтаған.
Өз еңбек жолын кітапхана ісіне арнаған Күлжихан Күлшәріпқызының 60-тан астам ғылыми мақалалары мен баяндамалары Қазақстан және ТМД елдеріндегі кәсіби басылымдарға жарияланды. Сонымен бірге, кітапханада шығарылған 300-ге жуық библиографиялық басылымдардың жауапты редакторы.
Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы кітапхана ісінің дамуына қосқан үлесі үшін ҚР Білім беру ісінің үздігі (1998), ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері (2002) атағын иеленген. «Еңбек ардагері» (1992) «Ерен еңбегі үшін» (2011), ҚР-ның Құрмет грамотасымен (2004) марапатталған.
Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы 70 жылдық мерейтойына орай "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасында кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеден Күлжихан Күлшәріпқызының мақалалары, жауапты редактор болған библиографиялық көрсеткіштерімен таныса аласыздар.
2021 жылдың 8-ақпан күні Алматыдағы Ғылым ордасының концерт залында ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтің 90 жылдығына арналған позиялық әсем сазды кеш өтті. Заңғар ақынның өмірге келген күнінің қарсаңында өткен айтулы шараны ҚР БҒМ ҒК «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапхананың «Жас мамандар кеңесі» ұйымдастырған болатын.
Ақын шығармашылығына арналған бұл кештің оқырмандарға берген әсері мол болды. Кешке ақын-жазушылар, әнші-күйші өнерпаздар, ғылыми институттардың қызметкерлерімен қоса кітапхана оқырмандары, студенттер қатысты. Кешті Әділет Ахметұлы жүргізді. Қазақстан жазушылар одағы басқарма төрағасының орынбасары, белгілі ақын Бауыржан Жақып пен «Ғылым ордасы» РМК директорының орынбасары Сейдін Нұрлан Бақытжанұлы құттықтау сөз және алып ақын туралы естеліктер айтып кеш шымылдығын ашты. Қазақтың белгілі әнші-күйшілері Еркін Шүкімән мен Аршын Кәсімбайұлы ән-күйден шашу шашса, ақиық ақынның сөзіне жазылған әндер орындалып, сағынышқа толы сазды лирикалары оқылды. Орталық ғылыми кітапхананың жастары оқыған ақынның «Алтай-Атырау» поэмасын жұрт сүйіне тыңдады.
Мұқағали Мақатевтің Орталық ғылыми кітапханада бар жүздеген мұраларынан көрме қойылды. Ақын шығармашылығын өрнектеген бейнебаяндар көрермендерге ұсынылды.
Керім кештің соңында Орталық ғылыми кітапхананың меңгерушісі Қарлығаш Ескендірқызы той салтанатын асырған өнерпаздарға және құрметті қонақтарға алғыс хат табыстады.
Ғаламды жайлаған індетке байланысты кең отырып тамашалайтын рухани кештерді сағынып қалған жырсүйер әлеумет дән риза көңілмен тарасты.
Sample gallery images
kon_1.jpg
kon_2.jpg
kon_3.jpg
kon_4.jpg
kon_5.jpg
kon_6.jpg
kon_11.jpg
kon_9.jpg
kon_8.jpg
kon_7.jpg
Мұқағали Мақатаев – 9 ақпан 1931 жылы Алматы облысының қазіргі Райымбек ауданындағы Қарасаз ауылында туған. Ауыл орта мектебін 1948 жылы бітіріп, өз ауылында комсомол, кеңес қызметінде болған. Кейін аудандық газетте әдеби қызметкер, Қазақ радиосында диктор болған, «Қазақ әдебиеті» газетінде, «Жұлдыз» журналында поэзия бөлімін басқарған. Қазақстан Жазушылар одағында поэзия секциясында әдеби кеңесші қызметін атқарған.
Тырнақ алды туындылары Нарынқол аудандық «Советтік шекара» газетінде 1948 жылдары жариялана бастаған. Аз ғұмыры ішінде бірнеше лирикалық жыр жинағы мен дастандарын ұсынған. Жыр аудармасы саласында Шекспирдің сонеттерін, Дантенің «Құдіретті комедиясын» қазақшалады. Ақынның «Саржайлау», «Сөнбейді әже, шырағың», «Кел, еркем, Алатауыңа» өлеңдеріне сазгер Н. Тілендиев ән шығарған.
1985 жылы Қазақстан Жазушылар одағы жылдың ең жақсы жас ақынына арнап Мұқағали Мақатаев атындағы сыйлық тағайындады. «Атамұра» баспасы шығарған «Аманат» жыр кітабы үшін Қазақстан Мемлекеттік сыйлығы берілді. Алматы қаласында ақынның есімімен аталатын көше бар, 2002 жылы ақынның ескерткіші қойылған.
Мұқағали Мақатаевтың туғанына – 90 жыл толуына орай "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасында кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеде Мұқағали Мақатаевтың еңбектері, жыр жинақтары, замандастарының естеліктері және ақын, жазушылардың арнаулары ұсынылып отыр.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҒЫЛЫМ КОМИТЕТІ
«ҒЫЛЫМ ОРДАСЫ» РМК
ОРТАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ КІТАПХАНА
АҚПАРАТ ХАТ
«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасының «Жас мамандар кеңесі» 2021 жылдың 8 ақпанында ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтің 90 жылдығына орай сағат 15.00-де «МАХАМБЕТТІҢ САРҚЫТЫ» атты поэзиялық-сазды кеш өткізеді.
Іс-шараның басты мақсаты – Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығымен танысу. Ақын поэзиясының халыққа кең таралуының мәні және оның өміршеңдігінің сыры неде екенін таныту, өлеңдері мен поэмаларын мәнерлеп оқып оқырман назарына ұсыну. М. Мақатаевтың поэзиясы оқылып, өлеңдеріне жазылған әндер шырқалады.
Кеш қонақтары: Қазақстан Жазушылар одағының ақын-жазушылары,Құрманғазы атындағы Ұлттық консероваториясының өнерпаздары, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты, А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты қызметкерлері.
Айтулы кеште белгілі дәстүрлі әнші, өнер жұлдызы Еркін Шүкімән, айтыскер ақын, әнші Бағдат Дүйсен, күйші Аршын Кәсімбайұлы және т.б өнерпаздардың өнерін тамашалап, ақынның «Атырау-Алтай» поэмасынан үзіндіні Орталық ғылыми кітапхананың жастарының орындауына тыңдай аласыздар.
Ескерту: Кеш қонақтарынан санитарлық талаптарды сақтап, бетперде тағып, арақашықтық сақтауды өтінеміз.
Мекен-жайы: Алматы қаласы, Құрманғазы көшесі, 29.
Өтетін орны: «Ғылым ордасы» РМК Концерт залы
Уақыты: сағ. 15.00
Ұйымдастыру мәселелері бойынша хабарласыңыз:
+7 (727) 261-02-70
+7 (727) 261-02-39
Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында орналасқан Алматы қаласының тарихы өте терең. Алматы тарихы бойынша жазба деректер көп, алайда деректерде ақпарат көлемі аз. Бұл деректер әр замандағы географтардың, тарихшылардың, саяхатшылардың еңбектерінде кездеседі: Захириддин Бабур, Шарафаддин Йезди, Мұхаммед Хайдар Дулати, Вильгельм Рубрук сонымен қатар ортағасырлық қытай жазбалары және т.б. Деректерде қала Алматы, Алмату, Алимту, Алмалық деген атауларымен кездеседі. (История города Алматы.– Алматы, 2010.) 1854 жылы Верный қаласының негізі қаланды. 1921 жылғы 5 ақпанда Верный қаласын жергілікті жердің ескі атауы бойынша Алматы-"Яблоневое"деп қайта атау туралы шешім қабылданды.
Жетпіс жылға жуық мемлекетіміздің астанасы болған Алматының тарихы мәдени шежіреге бай. Қаламыздың тамаша сәулеттік ғимараттары, көркем галереялары, әсем театрлары, концерттік залдары, тұңғыш университет, Ғылым академиясы, Көк-төбе, Медеу мұз айдыны– барлығы да Алматының құрамдас бөлігі. Асқақ Алатаудың бөктеріндегі әсем табиғат аясында үйлесім тапқан осы құндылықтарды ардақ тұтатын халқымыз Алматыны мәдени астанамыз деп әспеттейді.
«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасында Верный қаласының Алматы (Алма-Ата) болып қайта аталғанына 100 жыл толуына орай кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеден «Алматы тарихы» 1-2 том(қазақ, орыc тілдерінде), «Алматы» энциклопедиясы, сондай-ақ қала тарихының әр кезеңдерінен сыр шертетін басқа да әдебиеттермен таныса аласыздар.
Абайдың төңірегінде ғылым мен өнерге құштар шәкірттер көп болған. ол туралы Қайым Мұхамметханнан асырып зерттеген кісі жоқ. Солардың бірін Ақбылек Сабал деуге болады.
90 мыңнан астам сирек кітаптар сақталған, сирек қолжазбаларға өте бай Орталық ғылыми кітапханада Ақылбек бин Сабалдың ілгерінді-кейінді баспа көрген 13 кітабы бар. Аталған кітаптар 1902-1915 жылдар арасында Қазан және Петербруг қалаларында жарық көрген. Бұл 13 кітап деген шын мәнінде құбылыс жағдай. Абай туған топырақта туып, 39 ғана жыл ғұмыр кешкен Ақылбектің тұңғыш кітабы өзінің 20 жасында баспа көрген сияқты. Жалпақ әлемнің асты аумалы-төкпелі өткен ғасырдың басында-ақ он неше кітапты ұрпаққа аманаттап кетуі – сол кездегі қазақ білімпаз жастарының өркениетті елдерден өнеге алып, ұлы талпыныстар жасағандығын аңғартса керек. Ендеше, Ақылбек бин Сабал, Сабал Ақылбек, Сабал Ақылбек бин=صبال اقلبيك, Сабал Мулла Ақылбек бин=صبال اقلبيك қатарлы бірнеше түрлі аты-жөнмен тарихта кездесетін қуатты қалам иесі кім екен? Дерекке көз жүгіртелік:
Құрметті оқырмандар назарларыңызға! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын ұсынамыз! Кітап біздің рухани жан азығымыз! Кітапхана білім мекені! Білімнің қайнар бұлағы, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!!!
Қазақта "Сыйлассаң сыйымды боларсың" деген сөз бар. Бүгінгі таңда кешегі Алаш мұралары қайта түгенделіп, өткен ғасыр басындағы мұралар ұрпақтар санасында қайта жаңғыра бастады. Осындай ұлы да игі шаруалардың басында алаштанушы азаматтар, тарихшы, филолог ғалымдар тұрды. Өр рухты жастар сол бастамаларды әрі қарай дамытып, кешегі көшбасшылардың мұраларын жинап-теріп, зерделеп жүр. сондай азматтардың бірі. Ғасырдан қалған қазыналарды түгендеу барысында сол ауыр жүкті көтеріп жүргендер Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорынан айналып өтіп кетпейтін. Бір сөзбен айтқанда, Алаш мұрасы мыңдап табылатын кітапханамыз алаштанушылардың көп келетін орындарының бірі.
"Қыр баласы" қоғамдық қорының төрағасы Елдос Тоқтарбай мырза кітапханамыздың қорына "Біздің Бейсен", "Жетісу өңірінің аңыз-әңгімелері", "Матай Бөрібай батыр", "Абзал әке" және "Орталық Қазақстанның тарихи тұлғасы: Мұстақым Малдыбаев" қатарлы құнды кітаптар сыйға ұсынды. Аталған кітаптардың қай-қайсысы да қазақ руханиятында алар орыны бөлек басылымдар деуге болады.
Біз халық қазынасына қосқан үлестері үшін, Елдос Тоқтарбайға ризашылық білдіреміз!
(Шағатай тілінде жазылған жүздеген кітап бар)
Түркі халықтарына ортақ ұлы ақын, ойшыл, мемлекеттік қайраткер Әлішер Науаидың көптеген мұрасы елімізде бар. Әсіресе Орталық ғылыми кітапханада шығыс пен түгел түрікке ортақ Әлішердің көптеген шығармалары сақталған. Айталық, сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында шағатай тілінде жазылған 2 дана қолжазба мен 12 дана көне кітап Әлішер Науайға тиеселі. 1800 жылдан бері баспа істері дамыған Орталық Азия елдерінің ең қымбатты қазыналарының бірі санғалған Әлішер шайырдың мұралары Өткен ғасырдың орта шеніне дейін шағатай (араб графикасы) тілінде сан қайтара басылған екен. Орталық ғылыми кітапханада сақталған шағатайша 120 кітаптың 12-сі осы ғұламаға тән жадыгер болып отыр. Ал, Ташкенде баспаның қолжазба үлгісінде жазылған нұсқаларының да көрер көз бен көңіл тоғайтар мұра екені даусыз (суреттері төменде). Оқырмандардың есінде болса, өткен бір жазбамызда кітапханамыздың қорында 320-дан астам осман тілінде (Түркия) жазылған кітаптар барын айтқанбыз.
Құрметті оқырмандар! Бүгін сіздердің назарларыңызға Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын ұсынамыз! Күш - білімде, білім - кітапта. Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі ордасы.
Атақты Қазтуған жыраудың қазыналары тіпті де көп болуы мүмкін. "Халық арнасының" "Тұлғалар тағылымы" бағдарламасында ақын, әріптесіміз Әділет Ахметұлы осы тақырыпта сөз қозғайды. Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған жыраулар мұраларына негізделіп, толағай ой өрбіткен бұл сұқпатта бабалар қазынасы жөніндегі көптеген құнды деректердің беті ашылады. Сұқпатты көріп, пікір білдіріп, қолдау көрсетіңіз. Өзге де көрермендердің көруі үшін, бөлісіп қойыңыздар.
Алқалы жиын, алалы топқа кіре алмай,
Емексіп көңіл егізден қалған сыңардай,
Қиыннан өсіп, қияға біткен шынардай,
Қағынан жеріп қиянға кеткен құландай
Маза кеткенде маңдайға бастым өлеңді-
Абайдан қалған тұмардай.
Белгілі жазушы, ақын, бірнеше роман және әңгімелердің, бірқатар проза және поэзия кітаптарының авторы, халықаралық "АЛАШ" сыйлығының иегері, әдебиеттанушы-ғалым кітапханамыздың тұрақты оқырманы, Нұржан Қуантайұлын 50 жас мерейтойымен Орталық ғылыми кітапхана ұжымының атынан құттықтаймыз!
Қоғам мен адамзат алдындағы өлшеусіз еңбегіңізді ескере отырып, Сізге шығармашылық табыс пен толағай жетістіктер тілейміз. Әрқашан мерейіңіз үстем, мәртебеңіз биік болсын!
Осыған орай кітапханамыздың №2 оқу залында Нұржан Қуантайұлына арналған тақырыптық көрме қойылды. Көрмеден автордың қаламынан туған өлеңдері мен әңгімелері, кітаптары және мақалаларымен жақынырақ таныса аласыздар.
Хакім Абайдың мұралары туралы сөз болғанда, ақын өзі қайтыс болған соң, бір жылдан кейін Мүрсейт Бікеұлы жазған біршама толық қолжазба алдымен аталады. Бірақ, Абайдың көзі тірісінде яғни 1897 жылы жазылып, орыс тіліне аударылған шығармалары бар екені туралы көпшілік қауым біле бермейді. ХХ ғасыр басталмай жатып-ақ, орыс жазармандары әлі кітабы шығып үлгірмеген Абайдың шығармаларын аударған. Аталған қолжазбаның қадім (араб) жазуымен жазылған түпнұсқасы аудармасымен бірге Санкт-Петербургте сақтаулы. Ал осы құнды мұраның көшірмесін 1946 жылы Әлкей Марғұлан Алматыға алып келген. Қазір Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақтаулы бұл жазбаның абайтанудағы орыны ерекше деуге болады. Өлеңнің әр тармағын ыждахатпен оқыған кісі мұндағы туындылардың бүгінгі қолданыстағы Абай шығармаларына аз-кем ұқсамайтын тұстарын аңғара алады. Қалай дегенмен, ұлы ақын өлеңдерінің 27 беттен тұратын бұл қолжазбасы Абайдың көзі тірісінде қазақ және орыс зиялыларының қызықты тақырыптарына айналғанын болжауға толық негіз бар. Өлеңнің түпнұсқасында әрбір шығармаға ат (тақырып) беріліп отырған. "Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да", "Өлең–сөздің патшасы", "Ішім өлген, сыртым сау", "Бүркіт(қансонарда)", т.б. оншақты туындысын аударушы К. Н. Кудашев. Ұлы ақын бұл шығармаларының аудармаларын көріп, шығармашылық ғұмырының жемісін көрген-көрмегені белгісіз. Бұл сауалға абайтанушылардан тұшымды жауап боларына сенімдіміз. Ал, Абайды туған халық тұрғысынан алғанда, осыдан 124 жыл бұрын, Абайдың ат үстіндегі 52 жасында хатқа түсіп, сол тұстағы империяның тілінде сөйлеген бұл жазба қашан да теңдессіз құнды мұра деуге болады.
Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі орда! Білімнің қайнар көзі, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!
Ы.Алтынсаринның мұраларына қатысты оншақты қолжазба және алты көне кітап бар.
«Кел, балалар оқылық!» өлеңінің толық нұсқасы 308 жолдан тұрады. Ал, қазірге дейін ең толық деп танылған нұсқаның өзі 100 жолдан аспайды.
1880-1890 жылдары Ыбырай Алтынсариның кітаптары Қазан қаласында өте көп таралыммен, жиі басылып тұрған. «Кел балалар, оқылық», «Мәктубат = مكتوبات : Қазақ тіліндегі хрестоматия», «Шәрәйт-ул-Ислам (Мұсылманшылықтың тұтқасы) = شرايط الاسلام» қатарлы кітаптардың осыдан 140 жыл бұрын бір емес, бірнеше рет қайталай басылғанын, кітап қазақ даласында қолдан-қолға көшіріліп тарап кеткенін біреу білсе біреу білмейді. Ы.Алтынсаринның өлеңдері мен Міржақып Дулатұлының өлеңдері (Тұнық бұлақ) ауысқан. Ал Ахмет Байтұрсынұлының «Қырық мысалы» Ы. Алтынсаринның өлеңдері деп, кітаптарға басылып тарап кеткені туралы естіп пе едіңіз?!
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы