Заманымыздың заңғар заңгері, ҚР ҰҒА академигі, заң ғылымдарының докторы, профессор Салық Зимановтың туғанына – 100 жыл

Салық Зиманұлы – заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі, Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері. Білікті заңгер маман ретінде егемендік, тәуелсіздік жолын таңдаған Қазақстанның халықаралық қарым-қатынастарын заңдастырып, қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе беру, президенттік басқару институтын енгізу, құқықтық-демократиялық реформаларды жүргізу ісіне белсене араласқан.Ғылыми-зерттеу еңбектері мемлекет және құқық тарихы мен теориясына, Қазақстанда мемлекеттіктің қалыптасуы мен дамуына, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігіне, өзге де өзекті мәселелерге арналған. Сондай-ақ, құқық теориясына, қазақтың дәстүрлі құқықтық мәдениетіне, шариғат заңдарына қатысты бірнеше ғылыми еңбектері жарық көрген.

Қазақстан Республикасы құрылғаннан кейін ғалымның ғылыми және қоғамдық-саяси қызметінің жаңа, жемісті кезеңі басталды. Қазақстанның Жоғарғы Кеңесі көптеген жаңа заңдарды қабылдауға тиіс болды. Осы жауапты тарихи кезеңде Салық Зиманұлы Қазақ мемлекеттігі мен қазақ халқының тарихында шешуші рөл атқарған «Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларацияның» (25.10.1990) жобасын дайындау жөніндегі комиссияны басқарды. Ел тарихындағы екінші бір аса маңызды саяси актінің – «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңның (16.12.1991) жобасын дайындау жөніндегі комиссияның жетекші мүшелерінің бірі болды.

Салық Зиманұлы Қазақстан Республикасы Президентінің Бейбітшілік пен рухани келісім сыйлығы (1993), Қазақстан мемлекеттік сыйлығы (2002) лауреаты. «Парасат» орденімен (2002), екі рет Отан соғысы, Қызыл Жұлдыз ордендерімен және медальдармен марапатталған.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы Салық Зиманұлы Зимановтың туғанына 100 жыл толуына орай кітап көрмесін ұйымдастырды. Көрмеден ғалымның ғылыми еңбектерімен бірге монографиялары, замандастарының жазған өмірі мен қызметінің әрбір кезеңдерін баяндайтын естеліктерімен таныса аласыздар.

«Президент ұсынған 30 кітап» көрмесі

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасында Ғ. Мүсірепов атындағы №86 мектеп 11 сынып оқушылары мектеп кітапханашысымен бірге «Президент ұсынған 30 кітап» көрмесімен танысып, ой бөлісті. Сонымен қатар, «Заманымыздың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың туғанына –90 жыл!», «Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы – 70 жас», «ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы Рамазан Бимашұлы Сүлейменовтың туғанына – 90 жыл!» көрмелеріне шолу жүргізілді.

САЛ БІРЖАННАН САҚТАЛҒАН САРҚЫТ КӨП

«Жез таңдай, бұлбұл көмей» деген атқа лайық бірегей талант иесі – Біржан салдың алпысқа жуық әні бүгінгі қазақтың қазынасында. Өз заманының сегіз қырлы, бір сырлы азаматы өнерде өзінен бұрынғы даулескер күйшілерді, ағлескер ақындарды, дүлдүл әншілерді өнеге тұтса, өзінен кейін Жаяу Мұса, Басықараның Қанапиясы, Құлтума, Ақан сері, Балуан Шолақ, Ғазиз, Естай, Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді, т.б. арқаның атақты ақын-әншілері Біржан салдың мектебінен өнеге алып, оның композиторлық өнерін жалғастырды. Бүгінгі таңда, қазақтың жазба мұралары көп жиналған орталықтардағы рухани қазыналарға қарап отырып, өткен ғасырларда қазақ қауымы қайсы өнерпазын жанындай жақсы көргенін шамалауға болады. Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған бір ғана Біржан салға қатысты 33 қолжазбаның болуы осы сөзімізді дәлелдейді.

Толығырақ...

ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы Рамазан Бимашұлы Сүлейменовтың туғанына – 90 жыл!

Рамазан Бимашұлы Сүлейменов 1931 жылы 17 ақпанда Целиноград (қазіргі Нұр-Сұлтан) қаласында дүниеге келген. 1956 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетін, 1959 жылы Қазақстан Ғылым Академиясының Ш.Уәлиханов атындағы, тарих, археология және этнология инcтитутының аспирантурасын аяқтап, өмірінің соңына дейін осы институтта ғылыми қызмет атқарды. 1974 жылдан институттың Қазақстан мәдениеті тарихы бөлімінің, 1979 жылдан Шығыстану бөлімінің меңгерушісі болып еңбек етті. 

Рамазан Бимашұлы Кеңестік дәуірдегі Қазақстан мәдениетінің тарихын зерттеп, бұл салада атқарған жемісті еңбегі үшін Уәлиханов атындағы сыйлықтың иегері болды (1973). Рамазан Сүлейменов Азия мен Африка халықтары достастығының қазақ бөлімшесінің вице-президенті, Шығыстанушылардың Бүкілодақтық ассоциациясы төрағасының орынбасары қызметтерін атқарды.

Толығырақ...

Журнал

Құрметті оқырмандар! Бүгін Орталық ғылыми кітапханаға келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! " Артық білім кітапта, Ерінбе оқып көруге", - деп ұлы ақынымыз Абай жырлағандай білім алуға асығайық! Білімнің рухани мол қазынасы сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!!!

ШАЛ АҚЫННЫҢ ЖИЕНІ – НАУШАБАЕВТАН ҚАЛҒАН ҚАЗЫНА

Бірлік қылсаң, Алашым,

Ілгері қарай басасың.

Қол ұстасып ұмтылсаң,

Қатар жұрттан асасың.

Атағың мәңгі қалдырып,

Жасасын Алаш, жасасын!

Нұржан Наушабаевтің «Алашордаға» атты өлеңі.

Толығырақ...

Мерей той

Бүгін 11 ақпанда кітаптанушы, библиограф Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы 70 жасқа толып отыр.

Осыған орай Орталық ғылыми кітапханада дайындалған бейнероликті назарларыңызға ұсынамыз.

ЖАҢА БАСЫЛЫМДАР ЖҰРТҚА ЖОЛ ТАРТТЫ

Қымбатты кітап сүйер қауым!

Кітапханамыздағы ұлттың ұлы қазынасына көптеген жаңа кітаптар келіп қосылды. Ендеше сіз бен біз асыға күткен жаңа басылымдармен таныс болайық.

"Абайдың өмірбаяны мен шығармашылығы туралы түпнұсқа қолжазбалар" атты көлемі 1300 беттен тұратын екі том; Академик Сейт Қасқабасов шығармаларының көптомдығы; Сәбит Досановтың көп томдығы; Бексұлтан Нұржекеевтің "Қазақ батырлары" еңбегі; Болат Бопайұлының "Қазақ таныған гүлдер", " Қазақ мінезі", "Қазақ жұлдызнамасы" еңбектері; Арман Ахметовтің "Абылай хан әулиеті", "Сәмеке хан әулиеті" және "Барақ хан әулиеті" атты үш кітабы; Виктор Зайбергтің "Ботай" атты үлкен альбом жинағымен бірге "Әліпби", " Латын әліпбиі", "Ана тілі" қатарлы филология, тарих және саясат ғылымдарының сан. алуан тақырыбын қамтыған 40-қа жуық кітаптар оқырманға жол тартты.

Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы – 70 жас

Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы – кітаптанушы, библиограф. 1951 жылы 11 ақпанда Алматы қаласында дүниеге келген. 1969 жылы Зайсан қаласында орта​ мектепті аяқтаған соң, Өскемен қаласында​ кітапханашы қызметін атқарды. 1970 жылы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетіне кітапхана факультетіне оқуға түсіп, 1974 жылы үздік дипломға аяқтады. Осы жылы Орталық ғылыми кітапханада еңбек жолын қарапайым кітапханашыдан бастап, кітап толықтыру бөлімінде, аға кітапханашы (1976), сектор меңгерушісі (1978), ғылыми хатшы (1982), ғылыми жұмыстар бойынша директордың орынбасары, 1987–2011жж. - ​ кітапхана директоры.

Күлжихан Күлшәріпқызының ұстаздары халықаралық академия кітапханалары, Ресейдің ғылыми академиясының кітапханасы, жаратылыстану ғылыми кітапханасының ірі ғылыми-әдістемелік орталықтарынан және Қазақстандық кітапхана ардагерлері Н.Б. Ахмедова, Н.К. Дәулетова, У.Х: Субханбердина сынды білімді, зиялы тәлімгерлерден тәжірибе жинақтаған.

Өз еңбек жолын кітапхана ісіне арнаған Күлжихан Күлшәріпқызының 60-тан астам ғылыми мақалалары мен баяндамалары Қазақстан және ТМД елдеріндегі кәсіби басылымдарға жарияланды. Сонымен бірге, кітапханада шығарылған 300-ге жуық библиографиялық басылымдардың жауапты редакторы.

Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы кітапхана ісінің дамуына қосқан үлесі үшін ҚР Білім беру ісінің үздігі (1998), ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері (2002) атағын иеленген. «Еңбек ардагері» (1992) «Ерен еңбегі үшін» (2011), ҚР-ның Құрмет грамотасымен (2004) марапатталған.

Әбуғалиева Күлжихан Күлшәріпқызы 70 жылдық мерейтойына орай "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасында кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеден Күлжихан Күлшәріпқызының мақалалары, жауапты редактор болған библиографиялық көрсеткіштерімен таныса аласыздар.

«МАХАМБЕТТІҢ САРҚЫТЫ» АТТЫ ПОЭЗИЯЛЫҚ САЗДЫ КЕШ ӨТТІ

2021 жылдың 8-ақпан күні Алматыдағы Ғылым ордасының концерт залында ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтің 90 жылдығына арналған позиялық әсем сазды кеш өтті. Заңғар ақынның өмірге келген күнінің қарсаңында өткен айтулы шараны ҚР БҒМ ҒК «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапхананың «Жас мамандар кеңесі» ұйымдастырған болатын.

Ақын шығармашылығына арналған бұл кештің оқырмандарға берген әсері мол болды. Кешке ақын-жазушылар, әнші-күйші өнерпаздар, ғылыми институттардың қызметкерлерімен қоса кітапхана оқырмандары, студенттер қатысты. Кешті Әділет Ахметұлы жүргізді. Қазақстан жазушылар одағы басқарма төрағасының орынбасары, белгілі ақын Бауыржан Жақып пен «Ғылым ордасы» РМК директорының орынбасары Сейдін Нұрлан Бақытжанұлы құттықтау сөз және алып ақын туралы естеліктер айтып кеш шымылдығын ашты. Қазақтың белгілі әнші-күйшілері Еркін Шүкімән мен Аршын Кәсімбайұлы ән-күйден шашу шашса, ақиық ақынның сөзіне жазылған әндер орындалып, сағынышқа толы сазды лирикалары оқылды. Орталық ғылыми кітапхананың жастары оқыған ақынның «Алтай-Атырау» поэмасын жұрт сүйіне тыңдады.

Мұқағали Мақатевтің Орталық ғылыми кітапханада бар жүздеген мұраларынан көрме қойылды. Ақын шығармашылығын өрнектеген бейнебаяндар көрермендерге ұсынылды.

Керім кештің соңында Орталық ғылыми кітапхананың меңгерушісі Қарлығаш Ескендірқызы той салтанатын асырған өнерпаздарға және құрметті қонақтарға алғыс хат табыстады.

Ғаламды жайлаған індетке байланысты кең отырып тамашалайтын рухани кештерді сағынып қалған жырсүйер әлеумет дән риза көңілмен тарасты.

Sample gallery images

• kon_1.jpg

  http://library.kz/images/kon_1.jpg

• kon_2.jpg

  http://library.kz/images/kon_2.jpg

• kon_3.jpg

  http://library.kz/images/kon_3.jpg

• kon_4.jpg

  http://library.kz/images/kon_4.jpg

• kon_5.jpg

  http://library.kz/images/kon_5.jpg

• kon_6.jpg

  http://library.kz/images/kon_6.jpg

• kon_11.jpg

  http://library.kz/images/kon_11.jpg

• kon_9.jpg

  http://library.kz/images/kon_9.jpg

• kon_8.jpg

  http://library.kz/images/kon_8.jpg

• kon_7.jpg

  http://library.kz/images/kon_7.jpg

Заманымыздың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың туғанына – 90 жыл!

Мұқағали Мақатаев – 9 ақпан 1931 жылы Алматы облысының қазіргі Райымбек ауданындағы Қарасаз ауылында туған. Ауыл орта мектебін 1948 жылы бітіріп, өз ауылында комсомол, кеңес қызметінде болған. Кейін аудандық газетте әдеби қызметкер, Қазақ радиосында диктор болған, «Қазақ әдебиеті» газетінде, «Жұлдыз» журналында поэзия бөлімін басқарған. Қазақстан Жазушылар одағында поэзия секциясында әдеби кеңесші қызметін атқарған.

Тырнақ алды туындылары Нарынқол аудандық «Советтік шекара» газетінде 1948 жылдары жариялана бастаған. Аз ғұмыры ішінде бірнеше лирикалық жыр жинағы мен дастандарын ұсынған. Жыр аудармасы саласында Шекспирдің сонеттерін, Дантенің «Құдіретті комедиясын» қазақшалады. Ақынның «Саржайлау», «Сөнбейді әже, шырағың», «Кел, еркем, Алатауыңа» өлеңдеріне сазгер Н. Тілендиев ән шығарған.

1985 жылы Қазақстан Жазушылар одағы жылдың ең жақсы жас ақынына арнап Мұқағали Мақатаев атындағы сыйлық тағайындады. «Атамұра» баспасы шығарған «Аманат» жыр кітабы үшін Қазақстан Мемлекеттік сыйлығы берілді. Алматы қаласында ақынның есімімен аталатын көше бар, 2002 жылы ақынның ескерткіші қойылған.

Мұқағали Мақатаевтың туғанына – 90 жыл толуына орай "Ғылым ордасы" РМК Орталық ғылыми кітапханасында кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеде Мұқағали Мақатаевтың еңбектері, жыр жинақтары, замандастарының естеліктері және ақын, жазушылардың арнаулары ұсынылып отыр.

Ақпарат хат

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҒЫЛЫМ КОМИТЕТІ

«ҒЫЛЫМ ОРДАСЫ» РМК

ОРТАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ КІТАПХАНА

АҚПАРАТ ХАТ

         «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасының «Жас мамандар кеңесі» 2021 жылдың 8 ақпанында ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтің 90 жылдығына орай сағат 15.00-де «МАХАМБЕТТІҢ САРҚЫТЫ» атты поэзиялық-сазды кеш өткізеді.

Іс-шараның басты мақсаты – Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығымен танысу. Ақын поэзиясының халыққа кең таралуының мәні және оның өміршеңдігінің сыры неде екенін таныту, өлеңдері мен поэмаларын мәнерлеп оқып оқырман назарына ұсыну. М. Мақатаевтың поэзиясы оқылып, өлеңдеріне жазылған әндер шырқалады.

Кеш қонақтары: Қазақстан Жазушылар одағының ақын-жазушылары,Құрманғазы атындағы Ұлттық консероваториясының өнерпаздары, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты, А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты қызметкерлері.

Айтулы кеште белгілі дәстүрлі әнші, өнер жұлдызы Еркін Шүкімән, айтыскер ақын, әнші Бағдат Дүйсен, күйші Аршын Кәсімбайұлы және т.б өнерпаздардың өнерін тамашалап, ақынның «Атырау-Алтай» поэмасынан үзіндіні Орталық ғылыми кітапхананың жастарының орындауына тыңдай аласыздар.

Ескерту: Кеш қонақтарынан санитарлық талаптарды сақтап, бетперде тағып, арақашықтық сақтауды өтінеміз.

Мекен-жайы: Алматы қаласы, Құрманғазы көшесі, 29.

Өтетін орны: «Ғылым ордасы» РМК Концерт залы

Уақыты: сағ. 15.00

Ұйымдастыру мәселелері бойынша хабарласыңыз:

+7 (727) 261-02-70

+7 (727) 261-02-39

Верный қаласының Алматы (Алма-Ата) болып қайта аталғанына 100 жыл

         Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында орналасқан Алматы қаласының тарихы өте терең. Алматы тарихы бойынша жазба деректер көп, алайда деректерде ақпарат көлемі аз. Бұл деректер әр замандағы географтардың, тарихшылардың, саяхатшылардың еңбектерінде кездеседі: Захириддин Бабур, Шарафаддин Йезди, Мұхаммед Хайдар Дулати, Вильгельм Рубрук сонымен қатар ортағасырлық қытай жазбалары және т.б. Деректерде қала Алматы, Алмату, Алимту, Алмалық деген атауларымен кездеседі. (История города Алматы.– Алматы, 2010.) 1854 жылы Верный қаласының негізі қаланды. 1921 жылғы 5 ақпанда Верный қаласын жергілікті жердің ескі атауы бойынша Алматы-"Яблоневое"деп қайта атау туралы шешім қабылданды.

Жетпіс жылға жуық мемлекетіміздің астанасы болған Алматының тарихы мәдени шежіреге бай. Қаламыздың тамаша сәулеттік ғимараттары, көркем галереялары, әсем театрлары, концерттік залдары, тұңғыш университет, Ғылым академиясы, Көк-төбе, Медеу мұз айдыны– барлығы да Алматының құрамдас бөлігі. Асқақ Алатаудың бөктеріндегі әсем табиғат аясында үйлесім тапқан осы құндылықтарды ардақ тұтатын халқымыз Алматыны мәдени астанамыз деп әспеттейді.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасында Верный қаласының Алматы (Алма-Ата) болып қайта аталғанына 100 жыл толуына орай кітап көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеден «Алматы тарихы» 1-2 том(қазақ, орыc тілдерінде), «Алматы» энциклопедиясы, сондай-ақ қала тарихының әр кезеңдерінен сыр шертетін басқа да әдебиеттермен таныса аласыздар.

АБАЙДЫҢ АСЫЛ ШӘКІРТІНЕН ҚАЛҒАН КІТАП КӨП

Абайдың төңірегінде ғылым мен өнерге құштар шәкірттер көп болған. ол туралы Қайым Мұхамметханнан асырып зерттеген кісі жоқ. Солардың бірін Ақбылек Сабал деуге болады.

90 мыңнан астам сирек кітаптар сақталған, сирек қолжазбаларға өте бай Орталық ғылыми кітапханада Ақылбек бин Сабалдың ілгерінді-кейінді баспа көрген 13 кітабы бар. Аталған кітаптар 1902-1915 жылдар арасында Қазан және Петербруг қалаларында жарық көрген. Бұл 13 кітап деген шын мәнінде құбылыс жағдай. Абай туған топырақта туып, 39 ғана жыл ғұмыр кешкен Ақылбектің тұңғыш кітабы өзінің 20 жасында баспа көрген сияқты. Жалпақ әлемнің асты аумалы-төкпелі өткен ғасырдың басында-ақ он неше кітапты ұрпаққа аманаттап кетуі – сол кездегі қазақ білімпаз жастарының өркениетті елдерден өнеге алып, ұлы талпыныстар жасағандығын аңғартса керек. Ендеше, Ақылбек бин Сабал, Сабал Ақылбек, Сабал Ақылбек бин=صبال اقلبيك, Сабал Мулла Ақылбек бин=صبال اقلبيك қатарлы бірнеше түрлі аты-жөнмен тарихта кездесетін қуатты қалам иесі кім екен? Дерекке көз жүгіртелік:

Толығырақ...

Журнал

Құрметті оқырмандар назарларыңызға! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын ұсынамыз! Кітап біздің рухани жан азығымыз! Кітапхана білім мекені! Білімнің қайнар бұлағы, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!!!

СЫЙҒА СЫЙ, СЫРАҒА БАЛ

Қазақта "Сыйлассаң сыйымды боларсың" деген сөз бар. Бүгінгі таңда кешегі Алаш мұралары қайта түгенделіп, өткен ғасыр басындағы мұралар ұрпақтар санасында қайта жаңғыра бастады. Осындай ұлы да игі шаруалардың басында алаштанушы азаматтар, тарихшы, филолог ғалымдар тұрды. Өр рухты жастар сол бастамаларды әрі қарай дамытып, кешегі көшбасшылардың мұраларын жинап-теріп, зерделеп жүр. Елдос Тоқтарбай сондай азматтардың бірі. Ғасырдан қалған қазыналарды түгендеу барысында сол ауыр жүкті көтеріп жүргендер Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорынан айналып өтіп кетпейтін. Бір сөзбен айтқанда, Алаш мұрасы мыңдап табылатын кітапханамыз алаштанушылардың көп келетін орындарының бірі.

"Қыр баласы" қоғамдық қорының төрағасы Елдос Тоқтарбай мырза кітапханамыздың қорына "Біздің Бейсен", "Жетісу өңірінің аңыз-әңгімелері", "Матай Бөрібай батыр", "Абзал әке" және "Орталық Қазақстанның тарихи тұлғасы: Мұстақым Малдыбаев" қатарлы құнды кітаптар сыйға ұсынды. Аталған кітаптардың қай-қайсысы да қазақ руханиятында алар орыны бөлек басылымдар деуге болады.

Біз халық қазынасына қосқан үлестері үшін, Елдос Тоқтарбайға ризашылық білдіреміз!

ӘЛІШЕРДЕН ҚАЛҒАН ҚАЗЫНА КӨП

(Шағатай тілінде жазылған жүздеген кітап бар)

Түркі халықтарына ортақ ұлы ақын, ойшыл, мемлекеттік қайраткер Әлішер Науаидың көптеген мұрасы елімізде бар. Әсіресе Орталық ғылыми кітапханада шығыс пен түгел түрікке ортақ Әлішердің көптеген шығармалары сақталған. Айталық, сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында шағатай тілінде жазылған 2 дана қолжазба мен 12 дана көне кітап Әлішер Науайға тиеселі. 1800 жылдан бері баспа істері дамыған Орталық Азия елдерінің ең қымбатты қазыналарының бірі санғалған Әлішер шайырдың мұралары Өткен ғасырдың орта шеніне дейін шағатай (араб графикасы) тілінде сан қайтара басылған екен. Орталық ғылыми кітапханада сақталған шағатайша 120 кітаптың 12-сі осы ғұламаға тән жадыгер болып отыр. Ал, Ташкенде баспаның қолжазба үлгісінде жазылған нұсқаларының да көрер көз бен көңіл тоғайтар мұра екені даусыз (суреттері төменде). Оқырмандардың есінде болса, өткен бір жазбамызда кітапханамыздың қорында 320-дан астам осман тілінде (Түркия) жазылған кітаптар барын айтқанбыз.

Толығырақ...

Жаңа әдебиеттер

Құрметті оқырмандар! Бүгін сіздердің назарларыңызға Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын ұсынамыз! Күш - білімде, білім - кітапта. Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі ордасы.

Қазтуған жыраудың қазыналары

Атақты Қазтуған жыраудың қазыналары тіпті де көп болуы мүмкін. "Халық арнасының" "Тұлғалар тағылымы" бағдарламасында ақын, әріптесіміз Әділет Ахметұлы осы тақырыпта сөз қозғайды. Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған жыраулар мұраларына негізделіп, толағай ой өрбіткен бұл сұқпатта бабалар қазынасы жөніндегі көптеген құнды деректердің беті ашылады. Сұқпатты көріп, пікір білдіріп, қолдау көрсетіңіз. Өзге де көрермендердің көруі үшін, бөлісіп қойыңыздар.

Нұржан Қуантайұлы

Алқалы жиын, алалы топқа кіре алмай,

Емексіп көңіл егізден қалған сыңардай,

Қиыннан өсіп, қияға біткен шынардай,

Қағынан жеріп қиянға кеткен құландай

Маза кеткенде маңдайға бастым өлеңді-

Абайдан қалған тұмардай.

Белгілі жазушы, ақын, бірнеше роман және әңгімелердің, бірқатар проза және поэзия кітаптарының авторы, халықаралық "АЛАШ" сыйлығының иегері, әдебиеттанушы-ғалым кітапханамыздың тұрақты оқырманы, Нұржан Қуантайұлын 50 жас мерейтойымен Орталық ғылыми кітапхана ұжымының атынан құттықтаймыз! 

Қоғам мен адамзат алдындағы өлшеусіз еңбегіңізді ескере отырып, Сізге шығармашылық табыс пен толағай жетістіктер тілейміз. Әрқашан мерейіңіз үстем, мәртебеңіз биік болсын!

Осыған орай кітапханамыздың №2 оқу залында Нұржан Қуантайұлына арналған тақырыптық көрме қойылды. Көрмеден автордың қаламынан туған өлеңдері мен әңгімелері, кітаптары және мақалаларымен жақынырақ таныса аласыздар.

АБАЙ ШЫҒАРМАЛАРЫ 1897 ЖЫЛЫ ОРЫСША СӨЙЛЕЙ БАСТАҒАН

Хакім Абайдың мұралары туралы сөз болғанда, ақын өзі қайтыс болған соң, бір жылдан кейін Мүрсейт Бікеұлы жазған біршама толық қолжазба алдымен аталады. Бірақ, Абайдың көзі тірісінде яғни 1897 жылы жазылып, орыс тіліне аударылған шығармалары бар екені туралы көпшілік қауым біле бермейді. ХХ ғасыр басталмай жатып-ақ, орыс жазармандары әлі кітабы шығып үлгірмеген Абайдың шығармаларын аударған. Аталған қолжазбаның қадім (араб) жазуымен жазылған түпнұсқасы аудармасымен бірге Санкт-Петербургте сақтаулы. Ал осы құнды мұраның көшірмесін 1946 жылы Әлкей Марғұлан Алматыға алып келген. Қазір Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақтаулы бұл жазбаның абайтанудағы орыны ерекше деуге болады. Өлеңнің әр тармағын ыждахатпен оқыған кісі мұндағы туындылардың бүгінгі қолданыстағы Абай шығармаларына аз-кем ұқсамайтын тұстарын аңғара алады. Қалай дегенмен, ұлы ақын өлеңдерінің 27 беттен тұратын бұл қолжазбасы Абайдың көзі тірісінде қазақ және орыс зиялыларының қызықты тақырыптарына айналғанын болжауға толық негіз бар. Өлеңнің түпнұсқасында әрбір шығармаға ат (тақырып) беріліп отырған. "Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да", "Өлең–сөздің патшасы", "Ішім өлген, сыртым сау", "Бүркіт(қансонарда)", т.б. оншақты туындысын аударушы К. Н. Кудашев. Ұлы ақын бұл шығармаларының аудармаларын көріп, шығармашылық ғұмырының жемісін көрген-көрмегені белгісіз. Бұл сауалға абайтанушылардан тұшымды жауап боларына сенімдіміз. Ал, Абайды туған халық тұрғысынан алғанда, осыдан 124 жыл бұрын, Абайдың ат үстіндегі 52 жасында хатқа түсіп, сол тұстағы империяның тілінде сөйлеген бұл жазба қашан да теңдессіз құнды мұра деуге болады.

Журналдар

Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі орда! Білімнің қайнар көзі, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!

АЛТЫНСАРИННАН ҚАЛҒАН АЛТЫННАН ҚЫМБАТ МҰРАЛАР

Ы.Алтынсаринның мұраларына қатысты оншақты қолжазба және алты көне кітап бар.

«Кел, балалар оқылық!» өлеңінің толық нұсқасы 308 жолдан тұрады. Ал, қазірге дейін ең толық деп танылған нұсқаның өзі 100 жолдан аспайды.

1880-1890 жылдары Ыбырай Алтынсариның кітаптары Қазан қаласында өте көп таралыммен, жиі басылып тұрған. «Кел балалар, оқылық», «Мәктубат = مكتوبات : Қазақ тіліндегі хрестоматия», «Шәрәйт-ул-Ислам (Мұсылманшылықтың тұтқасы) = شرايط الاسلام» қатарлы кітаптардың осыдан 140 жыл бұрын бір емес, бірнеше рет қайталай басылғанын, кітап қазақ даласында қолдан-қолға көшіріліп тарап кеткенін біреу білсе біреу білмейді. Ы.Алтынсаринның өлеңдері мен Міржақып Дулатұлының өлеңдері (Тұнық бұлақ) ауысқан. Ал Ахмет Байтұрсынұлының «Қырық мысалы» Ы. Алтынсаринның өлеңдері деп, кітаптарға басылып тарап кеткені туралы естіп пе едіңіз?!

Толығырақ...

Еңлік-Кебектен туған бала – Ермек батыр

Қазақтың ұлы махаббат символына айналған "Еңлік-Кебек" туралы дүйім жұрт біледі. Шәкәрім Құдайбердіұлы жырлаған "Жолсыз жаза" дастаны осы қос ғашыққа ескерткіш болып қалғаны белгілі. Еңлік пен Кебектің трагедиясынан кейін, екеуінен туған сәби шырылдап Ақшоқыда қалады. Сол баланың тағдыры не болды екен деген сұраққа тарихи мұралар анық жауап береді.

Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында Ер Кебектің баласы Ермек батыр туралы тоғыз қолжазба сақталған. Бұл дегеніңіз құбылыс жағдай.

Толығырақ...

Журналдар топтамасы

Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана рухани байлығыңды арттырып, көкірек көзіңді ашатын алтын қазына! Білімнің қайнар бұлағы, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!

Қайым Мұхамедхановтың туғанына 105 жыл!

2021 жылдың қаңтар айында ғалым, абайтануды ғылыми негіздеуші, әрі алғашқы текстологы, ұстаз, ақын, жазушы, драматург, Шәкәрімтанудың негізін қалаушы - Қайым Мұхамедхановтың туғанына 105 жыл толды.

Қайым Мұхамедханов 1916 жылы 5 қаңтарда Семей қаласында дүниеге келіп, Семей педагогика институтының филология факультетін 1941 жылы бітірген. Содан кейін көп жыл әдебиет пәнінің мұғалімі, Абай мұражайының директоры қызметін атқарған. 1951 жылы «Абайдың әдебиет мектебі» тақырыбына кандидаттық диссертациясын қорғаған. Әдебиетке 1930 жылдың орта шенінде келген ол алғашқыда өлең-жырлар, драматургия жанрында бірқатар шығармалар жазды, тәржіме жасаумен де айналысқан. Әдебиет зерттеуші ғалым ретінде Абай мұрасының текстологиялық зерттеулеріне мол үлес қосты.

Қайым Мұхамедханов - КСРО Жазушылар одағының мүшесі, әдеби аудармашы, Семейде Абайдың мұражайын ұйымдастырушы, Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығының, Жазушылар одағы сыйлығының, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының және Халықаралық Абай академиясының (Лондон) Алтын медалінің иегері, профессор, КСРО және Қазақстан халық ағарту ісінің үздігі.

«Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы Қайым Мұхамедхановтың жарық көрген еңбектері мен ғылыми зерттеулерінен, қайраткерлік және қаламгерлік мұрасынан, және ол туралы жазылған естеліктерден кітап көрмесін ұйымдастырды.

ҚАЗАҚТА ЕҢ КӨП ЖЫРЛАНҒАН ТҰЛҒА – ХАН КЕНЕ

Отырушы едің ордада,

Бесті айғырдай ақырып.

Қарашының билерін,

Алдыма кел деп, шақырып.

Талма-тал түс болғанда,

Қараша қаздай қамалып,

Қарашың үйге толғанда,

Орданың іші ыссы деп,

Жапырағы жаудырап,

Көлеңкесі салбырап,

Сусылдап тұрған қайыңның

Түбіне кілем салдырып,

Ірбіті сары самармен

Ордадан қымыз алдырып,

Сылдырмақты ожаумен

Отырушы едің сапырып.

Осылар еске түскенде,

Қайғырмассыз ба аһ ұрып?!

.....

1922 жылы жазылған Қашқымбай атты жырлаушының қолжазбасынан. Бұл Арқадан Оңтүстік бағытқа ел көшіруге әзірленген Хан Кенеге Досқожа жыраудың айтқан толғауы.

Толығырақ...

Нұрхан Бәтішқызы Ахмедованың туғанына – 105 жыл

Нұрхан Бәтішқызы Ахмедова 1915 жылы Жезқазған облысы, қазіргі Ұлытау ауданындағы №2 ауылда дүниеге келген. 1927 жылы Орынбордағы өлкелік мектепте алғаш рет мектеп табалдырығын аттап, оқуын Орта Азия геологиялық барлау рабфагінде жалғастырған..

1933-1938 жылдары Москва Темір жол транспорты институтының инженер-экономикалық факультетін бітіріп, мамандығы бойынша Түрксиб басқармасында инженер-экономист болып қызмет істейді.

1939 -1948 жылдары Қазақстан ЛКСМ Орталық комитетінің секретары қызметін атқарады. Ұлы Отан соғысы жылдары республика жастары жинаған қаржыға жасатылған «Қазақстан комсомолы» танк колоннасын тапсыру үшін майданның алғы шебіне барып, тыл еңбеккерлерінің сәлемін жеткізіп қайтқан. СССР Жоғары Советі Президиумы Жарлығымен «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін» медалімен, 1948 жылы «Құрмет белгісі» орденімен марапатталған. Бірнеше жыл жастар және әйелдер арасындағы жұмыстарды атқарып, кейін ғылымға ден қойып экономика тақырыбында ізденістер мен зерттеулер жасауға бет бұрған.

Толығырақ...

Сирек қордағы Абай мұралары

Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған хакім Абай мұралары туралы жазған Сымбат Игілікқызының мақаласы "Жас Алашта".

https://zhasalash.kz/.../sirek-qordagy-abaj-muralary...

Кітапхана қорында Абай Құнанбаевқа қатысты құнды қолжазбалармен қатар, осы кезге дейін шығып келе жатқан жинақтары да сақталған. Әлемге танылған Абайды қанша ұлықтасақ та артықтық етпес. Абай – мәңгі, ұрпағымен бірге жасай бермек!

ШАЛКИІЗ ЖЫРАУДЫҢ РУХТЫ ЖЫРЛАРЫНЫҢ ОНШАҚТЫ ҚОЛЖАЗБАСЫ БАР

Құнан боз деген аты бар,

Алдынан қара кетпеген,

Артынан адам жетпеген.

Көк садақты, көк бетті,

Жараған боз келбетті,

Жалғыз оғын атқанда,

Мың кәпірді еңіретті.

.....

Енді бірін кім десең,

Сырты қызыл күймелі,

Омырауы алтын түймелі,

Тұу сыртынан қарасаң,

Дөнен бұқа шүйделі.

Қарт бурадай қабақты,

Қарт бір қазан тамақты.

... ......

Кәуірдің еті болмаса,

Өзге азықты жемеген.

Қарсы келген дұшпанды,

Қару етер демеген...

"Ноғайлының он шалы" атты қолжазбадан үзінді. Бұл атақты Шалкиіз жыраудың қалмақтың көп жылқысын айдап қашқанда, артынан қуып жеткен қалмақтарға өзінің тоғыз серігін суреттеп, төгіп айтқан жырларынан. Аңыз бойынша, осы өлеңнен кейін қуғыншылар қайтып кеткен деседі.

Толығырақ...