Нұржан Қуантайұлы

Алқалы жиын, алалы топқа кіре алмай,

Емексіп көңіл егізден қалған сыңардай,

Қиыннан өсіп, қияға біткен шынардай,

Қағынан жеріп қиянға кеткен құландай

Маза кеткенде маңдайға бастым өлеңді-

Абайдан қалған тұмардай.

Белгілі жазушы, ақын, бірнеше роман және әңгімелердің, бірқатар проза және поэзия кітаптарының авторы, халықаралық "АЛАШ" сыйлығының иегері, әдебиеттанушы-ғалым кітапханамыздың тұрақты оқырманы, Нұржан Қуантайұлын 50 жас мерейтойымен Орталық ғылыми кітапхана ұжымының атынан құттықтаймыз! 

Қоғам мен адамзат алдындағы өлшеусіз еңбегіңізді ескере отырып, Сізге шығармашылық табыс пен толағай жетістіктер тілейміз. Әрқашан мерейіңіз үстем, мәртебеңіз биік болсын!

Осыған орай кітапханамыздың №2 оқу залында Нұржан Қуантайұлына арналған тақырыптық көрме қойылды. Көрмеден автордың қаламынан туған өлеңдері мен әңгімелері, кітаптары және мақалаларымен жақынырақ таныса аласыздар.

Журналдар

Құрметті оқырмандар! Орталық ғылыми кітапхана қорына осы аптада келіп түскен жаңа әдебиеттер, журналдар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз! Кітапхана білім мен мәдениеттің орталығы, киелі орда! Білімнің қайнар көзі, рухани құндылығымыз сақталған кітапханамызға келіп тұрыңыздар!

АБАЙ ШЫҒАРМАЛАРЫ 1897 ЖЫЛЫ ОРЫСША СӨЙЛЕЙ БАСТАҒАН

Хакім Абайдың мұралары туралы сөз болғанда, ақын өзі қайтыс болған соң, бір жылдан кейін Мүрсейт Бікеұлы жазған біршама толық қолжазба алдымен аталады. Бірақ, Абайдың көзі тірісінде яғни 1897 жылы жазылып, орыс тіліне аударылған шығармалары бар екені туралы көпшілік қауым біле бермейді. ХХ ғасыр басталмай жатып-ақ, орыс жазармандары әлі кітабы шығып үлгірмеген Абайдың шығармаларын аударған. Аталған қолжазбаның қадім (араб) жазуымен жазылған түпнұсқасы аудармасымен бірге Санкт-Петербургте сақтаулы. Ал осы құнды мұраның көшірмесін 1946 жылы Әлкей Марғұлан Алматыға алып келген. Қазір Орталық ғылыми кітапхананың сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақтаулы бұл жазбаның абайтанудағы орыны ерекше деуге болады. Өлеңнің әр тармағын ыждахатпен оқыған кісі мұндағы туындылардың бүгінгі қолданыстағы Абай шығармаларына аз-кем ұқсамайтын тұстарын аңғара алады. Қалай дегенмен, ұлы ақын өлеңдерінің 27 беттен тұратын бұл қолжазбасы Абайдың көзі тірісінде қазақ және орыс зиялыларының қызықты тақырыптарына айналғанын болжауға толық негіз бар. Өлеңнің түпнұсқасында әрбір шығармаға ат (тақырып) беріліп отырған. "Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да", "Өлең–сөздің патшасы", "Ішім өлген, сыртым сау", "Бүркіт(қансонарда)", т.б. оншақты туындысын аударушы К. Н. Кудашев. Ұлы ақын бұл шығармаларының аудармаларын көріп, шығармашылық ғұмырының жемісін көрген-көрмегені белгісіз. Бұл сауалға абайтанушылардан тұшымды жауап боларына сенімдіміз. Ал, Абайды туған халық тұрғысынан алғанда, осыдан 124 жыл бұрын, Абайдың ат үстіндегі 52 жасында хатқа түсіп, сол тұстағы империяның тілінде сөйлеген бұл жазба қашан да теңдессіз құнды мұра деуге болады.

АЛТЫНСАРИННАН ҚАЛҒАН АЛТЫННАН ҚЫМБАТ МҰРАЛАР

Ы.Алтынсаринның мұраларына қатысты оншақты қолжазба және алты көне кітап бар.

«Кел, балалар оқылық!» өлеңінің толық нұсқасы 308 жолдан тұрады. Ал, қазірге дейін ең толық деп танылған нұсқаның өзі 100 жолдан аспайды.

1880-1890 жылдары Ыбырай Алтынсариның кітаптары Қазан қаласында өте көп таралыммен, жиі басылып тұрған. «Кел балалар, оқылық», «Мәктубат = مكتوبات : Қазақ тіліндегі хрестоматия», «Шәрәйт-ул-Ислам (Мұсылманшылықтың тұтқасы) = شرايط الاسلام» қатарлы кітаптардың осыдан 140 жыл бұрын бір емес, бірнеше рет қайталай басылғанын, кітап қазақ даласында қолдан-қолға көшіріліп тарап кеткенін біреу білсе біреу білмейді. Ы.Алтынсаринның өлеңдері мен Міржақып Дулатұлының өлеңдері (Тұнық бұлақ) ауысқан. Ал Ахмет Байтұрсынұлының «Қырық мысалы» Ы. Алтынсаринның өлеңдері деп, кітаптарға басылып тарап кеткені туралы естіп пе едіңіз?!

Тұңғыш педагог, ұлы ғалым қысқа ғана ғұмырында жазған кітаптары және ел арасында Ыбырай Алтынсаринның өлеңі деп таралған қолжазбалардың бірсыпырасы қорда сқтаулы. Ы.Алтынсаринның шығармалары тіпті де көп болуы мүмкін.

Осы аталған қызықты әрі маңызды мәліметтерді біз Орталық ғылыми кітапхананың Сирек кітаптар мен қолжазбалар қорында сақталған сап асылдың сынығындай жазба мұралар негізінде айтып отырмыз. Ыбырай Балғожаұлының өмірі туралы бүгінгі жұрт жүрген сан түрлі пікірлерден бөлек, ауыл қарттарының өз ауызынан жазып алған деректердің сыры қандай? Ғалымнан қалған осыншама мол мұраның ғылымда толыққанды игерілмеуі, ұрпақтар санасына мықтап орнамауына тарихи себептердің ықпалы қандай болды? Жалпы алғанда, алаштың Аймаңдай Ыбырайы тереңірек зерттелуі керек.

Орысқа болып қамқоршы,

Мұсылманның ауылынан

Қызыр, Ілияс шегінген,

Пайғамбар көшіп дүниеден.

Арыстаным кеткен соң,

Ісілам туы сөгілген.

Алладан жәрдем болмаса,

Бәнде ғарып неғылсын.

Осы күнгі ерлердің

Қол-аяғы байлаулы,

Арбадағы мәстектей

Тертенің басын кемірген.

Зорлыққа қазақ үйреніп,

Ұра берсең үшбұу күн,

Борсықтай боп семірген....

Қолжазбалардың бірінде осы өлеңді және басқа да жыр жолдарын Ыбырай Алтынсары баласының өлеңі, еш жерде жарияланбаған өлеңдері деп көрсетеді. Қазынасы мол бабалардың аманаттарын арқалаған ұрпақтар жүгінің салмағы ауыр.